Pamięć w miejscach zapisana, czyli o specyfice semioforów Uniwersytetu Wileńskiego z perspektywy biograficznej. Studium (auto)edukacyjne

Abstract

Materialne, tworzone intencjonalnie miejsca pamięci związane z przeszłością określonej zbiorowości stanowią nie tylko jeden z elementów jej pamięci kulturowej, ale równocześnie współuczestniczą w procesie permanentnego (re)konstruowania tej pamięci poprzez stwarzanie warunków do uczenia się jej. Podążając za myślą Maurice’a Halbwachsa, można przyjąć, że indywidualne „akty pamięci” stanowiące budulec (auto)definicyjny są uzależnione od społecznie zinstytucjonalizowanych zasobów pamięci, wyselekcjonowanych przez grupy, do których należą określone jednostki. Dlatego uznać można, że prowadzenie poszukiwań dotyczących uczelnianych semioforów pozwala dokonać mappingu akademickiej pamięci zbiorowej, określić specyfikę zarówno jej, jak i instytucji, której tożsamości pamięć ta jest fundamentem i tworzywem, wyznaczając ramy myślenia i działania obcujących z nią podmiotów. Wobec tego przedmiotem opracowania są semiofory związane z przeszłością Uniwersytetu Wileńskiego, tj. skoncentrowano się na przedmiotach uznawanych w danej społeczności za nośniki znaczeń i wartości, łączących wymiar semiotyczny z wymiarem materialnym, a zatem obiektach, które z założenia pełnić mają rolę miejsc pamięci. Artykuł prezentuje wyniki osadzonych w schemacie etnograficznym badań, bazujących na analizie i interpretacji danych zgromadzonych dzięki m.in. (auto)obserwacji i przeszukiwaniu źródeł wtórnych, zogniskowanej wokół pytań: Jaka jest specyfika semioforów zlokalizowanych w przestrzeni Uniwersytetu Wileńskiego? Jakie znaczenia mają semiofory w architektonicznej, społecznej, kulturowej i dydaktycznej przestrzeni Uniwersytetu Wileńskiego? Przeprowadzone poszukiwania pozwalają wnioskować, że Uniwersytet Wileński odznacza się odpowiedzialnym podejściem do upamiętniania swojej przeszłości oraz konstruowania ram pamięci zbiorowej, w których zachodzą określone procesy biograficzne, ale także, że zbiór semioforów wileńskiego uczelni cechuje pewna homogeniczność zakresu upamiętnionych podmiotów, co ma swoje implikacje edukacyjne.