Hasat Sonrası Farklı Depolama Koşullarının Biyolojik Malzeme Üzerine Olası Etkilerin Belirlenmesi: Soya Örneği

Abstract

Tropik ve yarı tropik iklimlerde yağlı tohumların muhafazası, çimlenme kabiliyetinin ve kalitenin korunması bakımından önemlidir. Yağlı tohumlar hasattan hemen sonra uygun depolama şartlarında muhafaza edilmediklerinde derhal bozulmaya ve kalitesini kaybetmeye başlar. Bu çalışma, farklı depolama koşullarının soya tohum kalitesi üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yarı tropik iklim tipine sahip Adana ili koşullarında yürütülmüştür. Denemeler, depolama ve laboratuvar çalışmaları dikkate alınarak 25’lik faktöriyel deneme desenine göre 2 yıl ve 3 tekerrürlü olarak Faktöriyel Tesadüf Parsellerinde düzenlenmiş ve analiz edilmiştir. Çalışmada, depolama süresi (7 ve 9 ay), depolama koşulu (geleneksel ambar, soğuk hava deposu), paket malzemesi (PE çuval, vakumlu torba) ve farklı irilikte soya çeşidi (Yeşilsoy, Nazlıcan) faktörlerinin soya tohum stokları üzerinde yağ, protein ve çimlenme kabiliyetine etkileri belirlenmiştir. Çalışmanın sonunda, yağ, protein ve çimlenme oranları üzerinde depolama süresi ve çeşidin istatistiksel olarak p≤ 0.01 önem seviyesinde etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda çimlenme üzerinde depolama koşulunun p≤ 0.01, paket malzemesinin ise p≤ 0.05 önem seviyesinde etkili olduğu ancak bu iki faktörün yağ ve protein üzerinde istatistiki olarak bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Veriler değerlendirildiğinde soya depolamada her iki çeşit için de “Geleneksel ambar + PE çuval” ile yapılan depolamadan en kötü sonuçların alındığı belirlenmiştir. Bu depolamada, depolama başlangıcında Yeşilsoy (%93.5) ve Nazlıcan (%93) çeşitlerinin oldukça yüksek olan çimlenme oranlarının, 7 ay depolama sonunda sırasıyla %56, %45.83, 9 ay depolama sonunda ise sırasıyla % 50.33, %42.67 ye kadar azalmış olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak soyanın depolanmasında; küçük tohumlu soya çeşitlerinin tercih edilmesi, soğuk hava deposunda muhafaza edilmesi ve depolama süresinin 7 aydan fazla olmaması şartıyla çimlenme kabiliyetini diğer konulara göre daha fazla korunduğu belirlenmiştir. Ayrıca soğuk hava deposu şartlarında paket malzemesi olarak maliyet dikkate alındığında vakumlu yerine PE malzemenin de kullanılabileceği kanaati oluşmuştur. Yağlı tohum tür ve çeşitlerine göre depolama şartlarının değiştiği ve çeşitlere göre bu koşulların çevre şartları da dikkate alınarak belirlenmesi gerektiği düşünülmektedir.