İdeolojik Tarih Yazıcılığı Bağlamında İbnü’l-Kûtiyye’nin Târîhu iftitâhi’l-Endelüs Eserinin Değerlendirilmesi

Abstract

İbnü’l-Kûtiyye tabakat kitaplarında farklı ilim dallarında yetişmiş bir âlim olarak tasvir edilmiştir, fakat o yazdığı Târîhu iftitâhi’l-Endelüs isimli eseri ve tarihçiliği ile ön plana çıkmıştır. Günümüze ulaşan eseri Endülüs tarihini konu edinen ilk kitaplar arasındadır. Eserinde III. Abdurrahman (300-350/912-961) dönemine kadar Endülüs tarihine dair olayları özet olarak ele almıştır. Kitabında ağırlıklı olarak siyasi olaylara yer verse de sosyal ve kültürel hayata dair bilgilere de yer vermiştir. İlerleyen süreçte eseri ve tarihçiliği hakkında birçok tartışma ortaya çıkmıştır. Bunların başında Târîhu iftitâhi’l-Endelüs’ün ona aidiyeti meselesi gelmektedir. Ayrıca Got asıllı olmasından dolayı Hristiyan kökenli müvelledûn konusundaki rivayetlerde ayrıcalıklı davrandığı iddia edilmiştir. Eseri hakkındaki bir diğer tartışmalı konu ise ailesinin Endülüs Emevîleri ile olan yakınlığı nedeniyle Emevî yanlısı ideolojik bir tarih anlayışı benimsediği hususudur. Tüm bu tartışmalara rağmen eser, İbnü’l-Kûtiyye’ye ile anılmış ve kendisinden sonra birçok önemli Endülüs tarihçisine kaynaklık etmiştir. Dolayısıyla Endülüs tarihine dair yazılan ilk eser olması; siyasi ve sosyal birçok konuya değinmesi bakımından oldukça önemli bir eser olma özelliğini korumaktadır.