DİRENÇLİ KENT VE KOMPAKT KENT MODELLERİNİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRMESİ

Abstract

Dünya kentleşmeye doğru giderken barınma, ulaşım enerji sistemleri ve altyapı hizmetlerinin yanı sıra istihdam, eğitim ve sağlık gibi hizmetlerde büyüyen kent nüfusunun ihtiyaçlarının karşılanması gittikçe zorlaşmaktadır. Kentlerin kendi kendilerine yetebilmeleri, doğal kaynaklarını aşırı kullanımla tüketmemeleri ve sistemin işleyişini kesintiye uğratmadan devam ettirebilmeleri beklentisine yanıt olabilecek strüktür sürdürülebilir kent anlayışından geçmektedir. Sürdürülebilir kent, süreklilik içinde değişimi sağlamak için, toplumsal ve ekonomik çıkarların çevre ve enerjiyle ilgili kaygılarla uyumlu hale getirildiği kentlerdir. Kentlerin sürdürülebilirliğinin sağlanmasındaki en büyük karar verici sürdürülebilir kalkınma hedef ve politikalarıdır. Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedeflerinden sonra 2015 yılında, “2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi” kabul edilmiştir. Gündemin, 11 nolu amacı (SKA.11) “Sürdürülebilir Şehirler ve Toplumlar” başlığı altında “güvenli, kapsayıcı, dayanımlı ve sürdürülebilir” olmayı kentlerin sağlaması gereken en önemli öncelik olarak belirlemiştir. BM-Habitat 2012 yılında, kentsel düzeyde sürdürülebilirliğin ölçülmesi için “Şehir Refah Endeksi” (City Prosperity Index) adıyla bir izleme aracı oluşturulmuştur. 2013 yılında endeks, yerel ve merkezi hükümetlerin yönetişim sorunları da dahil olmak üzere mekansal, demografik, ekonomik, sosyal ve çevresel zorluklarla ilgili verilerin kullanılmasını sağlanması için “Şehir Refah Girişimi (City Prosperity Initiative-CPI) adıyla küresel bir girişim haline getirilmiştir. Bu çalışmada sürdürülebilirlik, sürdürülebilir kent ve kentlerin sürdürülebilirlik ölçütleri incelenmiştir. Ayrıca SKA11 ile CIP verileri ayrı ayrı ve karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiş ve ortak noktaları belirlenmiştir. Bu bilgiler ışığında çeşitli kurumlarca oluşturulan ölçüm setleri üzerinden kentsel sürdürülebilirlik kriterleri sorgulanmıştır. Ayrıca çalışmada sürdürülebilir kent örneklerine yer verilmiştir. Örnekler üzerinden sürdürülebilir kent modellerinin hedefleri, özellikleri, standartları açıklanmaya çalışılmıştır. Günümüz küresel koşullarının kaçınılmaz koşullarından olan kentsel dayanıklılık kavramı ve sürüdürülebilir kentler üzerindeki etkileri üzerinde durulmuş ve “Diriençli Kentler” ile “Kompakt Kent” modelleri incelenmiştir. Sonuç olarak kentsel sürdürülebilirlik hedef ve amaçlarının günümüz kent yapısındaki karşılığı olan kent modelleri üzerinden sorgulanması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır.