Türk Devletleri Teşkilatı’nın Tarihsel Gelişimi: Teşkilatın Dünü, Bugünü ve Yarını

Abstract

Türk Devletleri Teşkilatı, Avrasya coğrafyasında etkinliği giderek artan stratejik bir birliğe dönüşmektedir. Uluslararası sistemin her geçen gün değişen yapısı içerisinde bölgesel bütünleşme girişimlerinin önemi artmaktadır. Avrupa Birliği, Avrasya Ekonomik Birliği ve Şangay İşbirliği Örgütü gibi birçok örgüt aracılığıyla devletler çıkarlarını en yüksek seviyeye çıkarma çabası içindedir. Türk Devletleri Teşkilatı da bölgesel bir örgütlenme olarak Türk Dünyası için çok önemli bir oluşumdur. Türk Dünyası’nın etkileşimi Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrasında küçük adımlarla başlamış ve günümüzde artarak devam etmektedir. Uluslararası sistemin yapısındaki değişim ve bölgesel gelişmeler, Teşkilatı giderek önemli hale getirmektedir. COVID-19 salgınının ekonomik etkileri, Ukrayna-Rusya çatışmasının derinleştirdiği enerji ve gıda krizleri gibi temel sorunlarla devletlerin tek başına mücadele etmeleri pek mümkün değildir. Bu bağlamda Türkiye başta olmak üzere teşkilatı oluşturan Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’ın Türk Devletleri Teşkilatı’na verdikleri önem artmaktadır. Teşkilatı oluşturan devletlerin her birinin stratejik avantajları bulunmaktadır. Türkiye’nin bölgesel gücü ve Azerbaycan’ın enerji rezervleri buna örnek gösterilebilir. Dolayısıyla farklı konularda güçlü yanları olan devletlerin bir örgüt içinde güç birliği yapması, teşkilata üye her devletin çıkarı açısından önemlidir. Bu çalışmada Türk Devletleri Teşkilatı’nın, Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi ile başlayan tarihsel gelişimi incelenmiştir. Türk Dünyasındaki bütünleşme çabalarının tarihsel süreç içinde geçirdiği değişim analiz edilmiştir. Çalışmanın hedefi Türk Dünyası’nın birlikte hareket etme konusunda elinde bulundurduğu fırsatları göz önüne sermek ve bu konuda yapılacak çalışmalar için bir pencere açmaktır.