BİR GELENEKSEL GİYİM ÖGESİ OLARAK HIRKANIN SİNEMADA KİMLİKLEŞMESİ; “BABA” TV DİZİSİNDE HIRKALILAR

Abstract

Hırka, kıyafetlerin üzerine daha çok soğuktan korunmak için giyilen ve yakın zamana kadar yün ipliklerden hemen her evde üretilebilen bir giysi çeşididir. Hırkanın son yıllara dek sadece geleneksel üretimle elde edilmesi diğer geleneksel giyim-kuşam ürünlerinde olduğu gibi hırkanın da üreten kişiye ve üretilen yere göre farklı motiflerle renklerle ve modellerle çeşitlendirilmesini sağlamıştır. Böylece hırka bir kültürel aidiyeti ifade eden giyim unsuru da olmaktadır. Hırkanın yerel çeşitlilikleri ve kültürü ifade eden halkın öz üretimi olması, kullanan kişilerin de yerelle ve gelenekselle bağdaştırılmasına bir dayanak olmuştur. Hırkanın, bu özelliği ile ifade ettiği bir anlamın yanı sıra tasavvuf geleneğinin içerisinde edindiği sembolik değeri de bulunmaktadır. Hırka, tasavvufta bir giysi olmasının ötesine geçerek giyinenlerin dünya görüşünü, hayat tarzını ve dâhil oldukları bir eğitim-öğretim sistemini simgeleyen bir anlama bürünmüştür. Görsel metinler olarak dile getirilebilecek olan sinema metinleri aracılığıyla hırkanın bugün de sembolik bir işleviyle kullanıldığını dile getirmek mümkündür. Sinema ürünlerinden olan TV dizilerinde ve filmlerde hırka giyenlerin belirli çağrışımları yapan karakterler olması, hırkanın toplumsal kimliği ifade eden bir sembolik değere sahip olduğunun en açık örneğidir. Buradan hareketle, bu çalışmada son dönem popüler dizi-filmlerden birisi olan Haluk Bilginer’in başrolünü üstlendiği “Baba” adlı dizide geçen “Hırkalılar” tanımlamasıyla Türk sinemasında “hırka” ve temsili üzerinde tartışma yürütülmektedir. Dizide “Hırkalılar” olarak vurgulanan ailenin, aile yapısındaki ve gündelik yaşam pratiklerindeki geleneksellik, hırka gibi bir giyim ve kuşam göstergesiyle simgeleştirilmiştir. Bu vurgunun popüler bir dizi ile birlikte sosyal medyada da konu olması “hırkanın” günümüzdeki en güncel kimlikleştirilmesini göstermektedir. Kısaca dile getirilecek olursa Türk edebiyatında hırkanın simgesel değerinin daha çok tasavvuf edebiyatında kendisine yer bulduğu söylenebilir. Bu çalışma ile ise günümüz görsel metinleri olarak kabul edilebilecek sinema ürünlerinde de hırkanın sembolik bir değer üstlendiği ve toplumsal kimliği ifade eden ögelerden biri olduğuna yönelik çözümleme yapılmaktadır.