Kadına Yönelik Namus Anlayışının Bir Türkiye Örnekleminde İncelenmesi

Abstract

Namus kavramı, kadınlar ve erkekler için ahlaklı olma, dürüstlük, doğruluk gibi birçok olumlu değerle birlikte tanımlanır. Ancak ülkemizde namus kadınlarla özdeşleştirilmiştir. Bu çalışmada namus anlayışı bir Türkiye örneklemi üzerinden incelenmiştir. Kesitsel ve tanımlayıcı nitelikte tasarlanan araştırmada, Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinden, okuma-yazma bilen, 18 yaş ve üzeri gönüllü katılımcılar yer almıştır. Araştırmada verilerini elde etmek için Demografik Bilgi Formu ve Kadına ilişkin Namus Anlayışı Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, katılımcıların kadına ilişkin namus anlayışlarının eşitlikçi yönde ve olumlu olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte namus anlayışı açısından özü itibariyle geleneksel bakış açısının da varlığını sürdürdüğü söylenebilir. Araştırmada kadına yönelik namus anlayışının yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, evlenme şekli, aile tipi, algılanan gelir seviyesi, yaşanılan şehir ve bölgeye göre farklılaştığı saptanmıştır. Sonuç olarak namus anlayışının ve kadına bakış açısının cinsiyet temelinden kurtarılıp, eşitlikçi bir zemin üzerinde ele alınması gerekmektedir. Bunun için kadının birey olabilmesi ve kendini gerçekleştirebilmesi üzerinde durulmalıdır. Kadına ilişkin namus anlayışının eşitlikçi yönde evrilebilmesi için eğitim ve ekonomik güç, çalışma hayatında olmak bu kısır döngüyü kırmakta çok önemli iki faktördür. Eğitim, toplumsal cinsiyet eşitliğinin kazandırılmasında ve kadına yönelik namus algısında daha eşitlikçi bir düşünsel yapının oluşturulmasında önemli bir rol üstlenirken, kamusal alanın kurucu öğelerinden olan ekonomik güç ise kadının toplumda kendini var edebilmesi için kritik önemdedir. Daha da önemlisi toplumda kadına ilişkin namus anlayışının değişmesi ve kadının güçlenmesi için destek veren tüm siyasal ve toplumsal hareketlerin ortak hedefi bu konudaki zihniyet değişimini gerçekleştirmek olmalıdır.