Türk Din Psikolojisinde Öncü Bir İsim: Ali Murat Daryal Üzerine Biyografik Bir Araştırma

Abstract

Din psikolojisi alanında bilimsel araştırma yapan ve akademik metin üreten alan aktörüne akademisyen ‘din psikoloğu’ denir. Bu makalede, Türkiye’de din psikolojisi alanında yapılan bilimsel çalışmaları başlatan ilk akademisyen din psikologlarından birisi olan Ali Murat Daryal’ın (a) akademik hayatı, (b) özel ilgi alanları, (c) akademik çalışmaları, (d) lisans ve lisansüstü dersleri, (e) yönettiği lisansüstü tezleri ve (f) Türk din psikolojisi çalışmaları ve alan tarihindeki yeri üzerine uzman katılımcıların ve eşinin (n=25) kişisel düşüncelerine yer verilmiştir. Sonuç olarak makalede; (i)-akademik hayatına ilişkin Daryal’ın 28 yaşında İstanbul Üniversitesinde filoloji lisans eğitimini bitirdiği; 57 yaşında Marmara Üniversitesinde doktora eğitimini tamamlayarak 60 yaşında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde din psikolojisi ana bilim dalında ‘doçent’; 67 yaşında ise aynı üniversitenin aynı ana bilim dalında ‘profesör’ unvanlarını aldığı; Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde öğretim üyesi olarak çalışırken 67 yaşında emekli olduğu ve 86 yaşında kolon kanserinden öldüğü; dolayısıyla toplamda 33 yıl İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü ve Marmara Üniversitesinde akademisyenlik yaptığı; (ii) ‘(a) İslami psikoloji, (b) psiko-tarih, (c) ibadet psikolojisi, (d) cami psikolojisi ve sosyolojisi, (e) inanç psikolojisi, (f) mimari psikoloji, (g) medeniyet düşüncesi, (h) değerler psikolojisi ve (i) tarih felsefesi’ gibi özel ilgi alanlarının (n=9) olduğu; (iii)-Türk din psikolojisi tarihindeki bağlamsal konumu olarak psikolog ve filolog olmasının yanında aynı zamanda bir din psikoloğu olan Daryal’ın orijinal literatürün anlaşılmasını kapsayan ikinci dönem [1980-1999] içerisinde değerlendirilebileceği; (iv)-toplam olarak azımsanmayacak düzeyde (n=41) bilimsel çalışmaları/eserleri bulunan Daryal’ın akademik ürün çeşitliliğine göre bakıldığında ise en çok hakemsiz dergilerde yayımlanan makalelerinin (n=16) olduğu, bunu da sırasıyla kitapları (n=10) ve bildirileri (n=5) ile diğer çalışmalarının (n=5) izlediği; (v)-lisans ve lisansüstü düzeyinde uzmanlık alanı başta olmak üzere ilgili yan alanları da kapsayan dersler (n=9) verdiği; (vi)-Daryal’ın öğretim üyeliği boyunca yönettiği lisansüstü tezlere bakıldığında, sınırlı sayıda yüksek lisans tezi (n=4) ve doktora tezi (n=1) yönettiği; bunun yanı sıra ilk ve tek doktora tez öğrencisinin ise Ali Ulvi Mehmedoğlu olduğu saptanmıştır.