Ayancık Çayı Havzası’nda (Sinop) meydana gelen taşkın olaylarının havza morfometrisi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz Bölümü’nde yer alan Ayancık Çayı Havzası’nda, bölge genelinde olduğu gibi taşkın olayları sıklıkla görülmektedir. Ayancık Çayı Havzası’ndaki taşkın olaylarını drenaj havzası morfometrisine bağlı olarak değerlendirmeyi amaçlayan bu çalışmada, morfometrik indisler kullanarak havzanın taşkın potansiyeli belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda havzada alanı 0.4-175.3 km2 arasında değişen 24 alt havzaya çizgisel, alan ve rölyef morfometri parametrelerine bağlı 20 farklı morfometrik indis uygulanarak her bir alt havzanın taşkın potansiyeli tespit edilmiş ve açıklanmıştır. Belirlenen bu alt havzaların, olası taşkın oluşturma potansiyelleri iki farklı yöntem ile açıklanmaya çalışılmıştır. Morfometrik analiz ve temel bileşen analizi (TBA) esas alınarak alt havzaların öncelik sıralaması yüksek, orta ve düşük öncelik olarak 3 sınıfta değerlendirilmiştir. Morfometrik analiz sonucuna göre: 11 adet alt havza yüksek, 7 alt havza orta, 6 alt havza da düşük önceliğe sahiptir. Temel bileşen analizine göre ise 6 alt havza yüksek, 11 alt havza orta, 7 alt havza düşük önceliğe sahiptir. Bununla birlikte her iki yöntemin benzer sonuçları değerlendirildiğinde, yüksek önceliğe sahip 6 alt havza, orta önceliğe sahip 5 alt havza, düşük önceliğe sahip 4 alt havzanın olduğu belirlenmiştir. Ayancık Çayı Havzası’ndaki alt havzaların havza morfometrisine bağlı olarak değerlendirilmesi sonucunda, alt havzaların drenaj, geometrik ve topografik özelliklerinin taşkın olasılıklarının anlaşılmasında önemli rol oynadığı görülmüştür.