Geleneksel ve Eleştirel Jeopolitiğin Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

Bu bildirinin amacı, eleştirel jeopolitik yaklaşımların hangi hususlarda geleneksel çalışmalardan farklılıklar içerdiğini ortaya koymak suretiyle her iki yaklaşımın mukayeseli analizini yapmaktır. Geleneksel ve eleştirel jeopolitik yaklaşımların her biri coğrafya-politika etkileşimini incelese de ana temaları, araştırma soruları, problem sahaları ve tartışma konuları bakımında farklılıklar içerir. Bu farklılıklara ilâve olarak her iki jeopolitik yaklaşım arasında; anlama-yorumlama, çözümleme ekseni ile inceleme ölçeği, birimi ve seviyesi ile bulguları değerlendirme yöntemlerindeki ayrışmaları da eklemek gerekir. Bu farklılaşmanın temelinde geleneksel jeopolitiğin paradigmasının pozitivist, eleştirel jeopolitiğin ise post-pozitivist bilim felsefesinin oluşturması yatmaktadır. Geleneksel jeopolitiğin dünyaya nasıl bakılması gerektiği, coğrafya üzerinden nasıl güç devşirilebileceği, siyasetin nasıl şekillendireceğini ve gücün nasıl kullanılacağını araştırma iddiasının aksine, eleştirel jeopolitik, dünyanın ne olduğunu anlamaya çalışan yönüyle radikal bir bakış açısına sahiptir. Sorun çözücü ve strateji yapıcı geleneksel jeopolitik kuramlardan farklı olarak eleştirel jeopolitik dünyaya bir noktadan bakmaz ve mekânı ülkelerin siyasi hudutları ile sınırlı tutmaz, bütünü kapsar, özeli kendine özgün niteliği ile tarihsel, kültürel ve süreçsel bağlamı ile ele alır.