Bir Ankara Kartografyası: Ölmeye Yatmak ve Başkent Oluşun Mekânları

Abstract

Adalet Ağaoğlu, Dar Zamanlar olarak bir araya getirdiği dört romandan oluşan serisinin ilk romanı Ölmeye Yatmak’ta başkentin ağırlıklı olarak 1938 ve 1960 yılları arasını ele alır. Bu makale Ölmeye Yatmak’ı bir kent kartografyası olarak tartışmaya açmaktadır ve başkent oluşun mekânlarını romandaki mekânsal anlatıları yan yana koyarak yeniden okumaya niyet etmektedir. Yöntem olarak edebiyat, kent ve kartografyayı bir araya getiren teorik bir zeminde, mekânda yoğunlaşan ve mekânsallık taşıyan metin parçaları eleştirel olarak analiz edilmektedir. Bu parçalar, Ankara kentleşme ve modernleşme literatürüyle birlikte ele alınmaktadır. Bu bağlamda Ölmeye Yatmak’ın kartografik mekânsal anlatısının izinde iki başkent oluş ekseninin belirginleştiği öne sürülmektedir. İlk eksen, mekânların ve bireylerin ya da başka bir deyişle başkentin ve başkentlilerin kimliklerinin temsil düzleminde kesiştiğini ve birbirini ürettiğini ortaya çıkarır. İkinci eksen, baskın olanın dışında kalanın ve kimliği temsil edilmeyenin mekânsal izlerini takip eder; başkentteki öteki yerlere, farklı kentsel ayrışmalara yoğunlaşarak modern/geleneksel ikiliğini aşar ve olma hâlinden oluşa bir sapma yaratır. Bu kartografik yeniden okuma, kimlikler, temsil ve başkent oluş kavramsallaştırması üzerinden bir tartışma imkânı yaratır.