Tarihi Çevrede Yeni Tasarım Yaklaşımlarının Tarsus Gözlükule Kazıları Araştırma Merkezi Örneği Üzerinden İncelenmesi

Abstract

Kentlerin tarih boyunca geçirdikleri değişimlerin izlerini taşıyan tarihi çevreler, barındırdıkları somut ve soyut değerlerle kültür hatırlatıcısı rolünü üstlenmişlerdir. İnşa edildiği dönemin yapı malzemesini, yapım tekniğini, estetik anlayışını, sosyal, kültürel, ekonomik, sosyolojik özelliklerini yansıtan yapılar kaçınılmaz olarak zamandan etkilenerek değişime uyum sağlayabildikleri ölçüde yaşamlarına devam edebilmişlerdir. Günümüz ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde yeniden işlevlendirilip gündelik yaşam içine kazandırılan kültür miraslarının restorasyon uygulamalarında karşılaşılan temel sorunlarından birinin ‘yeninin mevcut dokuya nasıl uyumlanacağı, eski-yeni ilişkisinin nasıl kurulacağı’ olduğu saptanmıştır. Bu doğrultuda Tarihi çevrede yeni yapı / ek konusunda mimari tasarım yaklaşımları araştırılmış konuyla ilgili farklı araştırmacılar tarafından belirlenmiş kuramsal tasarım yaklaşımları aktarılmış,1931 yılından günümüze kadar yayınlanan uluslararası ilkeler, standartlar, tüzükler ve bildirgeler derlenmiştir. Çalışma alanı olarak Mersin İli Tarsus İlçesi Cumhuriyet Mahallesi, 3. derece arkeolojik sit alanı içinde yer alan eski Çırçır Fabrikası yeni adıyla Boğaziçi Üniversitesi Gözlükule Kazıları Araştırma Merkezi seçilmiştir. Yapı kompleksi restorasyon sırasında alınan müdahale kararlarıyla, mimari tasarım kriterleriyle ve zaman içinde Tarsus kentinde yaşanan sosyal, ekonomik değişimlerin yapıya olan etkileriyle birlikte incelenerek araştırma tasarımı kurgulanmıştır. Söz konusu yapının tarihi çevrede yeni yapı tasarım yaklaşımlarından benzeşen-benzeşme ve nötr yöntemlerinin kullanılmasıyla restorasyonunun tamamlandığı sonucuna varılmış ve yapının kentliyle daha güçlü ilişki kurması için öneriler sunulmuştur.