TÜRKİYE’DE ÇEVRECİ TUTUM VE DAVRANIŞLAR ARASINDAKİ TUTARSIZLIK SORUNUNUN CİTTASLOW ÜYELİĞİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK EKSENİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Ekolojik krizlerin en temel nedenlerinden bir tanesi, insanın kendisinin de bir parçası olduğu doğaya ve barındırdığı ekosisteme karşı araçsal değer atfetmesi ve etik bir sorumluluk geliştirememesidir. Bu çalışma, insanların öznel çıkarları ve doğanın korunması arasında yaşadıkları etik ikilemin tutarsızlık sorununa yol açtığı ve bunun da ekolojik krize yanıt verme çabalarını olumsuz etkilediği temel varsayımına dayanmaktadır. Bu varsayım ekseninde; bireylerin çevresel tutumları ve davranışları ile bunların karşılıklı ilişkileri, Türkiye’de Karadeniz Bölgesinde yer alan biri ekolojik söyleme sahip Cittaslow üyesi, diğeri üye olmayan iki kentte bir anket yardımıyla karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Çalışma, çevre yanlısı tutum ve davranışlar arasında tutarsızlık sorunu olup olmadığını açıklayabilmenin yanında, tutarsızlık problemi (varsa) açısından Cittaslow üyeliğinin herhangi bir farklılık yaratıp yaratmadığını açıklamayı amaçlamaktadır. Araştırma iki kentte, farklı demografik özelliklere (yaş, cinsiyet, eğitim, meslek, gelir durumu) sahip toplam 500 katılımcı ile 2022 yılı Ağustos ve Eylül aylarında gerçekleştirilmiştir. Verilerin elde edilmesinde, Dunlap ve arkadaşları tarafından 2000 yılında revize edilen Yeni Ekolojik Paradigma (NEP) Ölçeği ve Florian Kaiser’in Genel Ekolojik Davranış Ölçeğinden faydalanılarak oluşturulmuş bir anket formu kullanılmıştır. Analizler IBM SPSS Statistics 25 programında gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçları, Perşembe ve Tirebolu’da çevresel tutum ve davranışlar arasında düşük de olsa tutarsızlığın varlığını kanıtlamıştır. Ancak, Cittaslow üyeliği nedeniyle Perşembe’de tutarsızlığın daha düşük olacağı varsayımı desteklenmemiştir. Yeni Ekolojik Paradigma (NEP), çok güçlü olmasa bile her iki kentte de onaylanmış fakat ekolojik kaygı düzeyinin Tirebolu’da daha yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca, doğa merkezli dünya görüşü, insan merkezlilik karşısında her iki kentte de daha yüksek destek bulmuştur. Çevre koruma derneklerine üyelik ve maddi desteğin, her iki kentte de oldukça zayıf olduğu saptanmıştır.