Affiliation:
1. MARMARA ÜNİVERSİTESİ, ORTADOĞU ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ, ORTADOĞU SİYASİ TARİHİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER (DR)
Abstract
ABD, İkinci Dünya Savaşı sonrası süper güç olarak dünya politikasına hâkim olmuş ve geniş bir alanda hegemonyasını yaymıştır. ABD’nin geniş bir alanda hegemonyasını yayması, askeri güç gibi baskı aygıtlarının belirleyiciliğinden ziyade Antonio Gramsci’nin rıza (consent) kavramına dayandırılabilir. Neogramşiyan hegemonya kuramı ABD’nin küresel düzeyde hegemon bir güç haline gelmesini yalnızca askeri güç gibi zor aygıtları ile açıklanamayacağını ileri sürmektedir. ABD’nin kendisinden önce hegemon güç haline gelmiş olan devletlerden daha geniş bir alanda hegemonya kurması bazı unsurlara bağlı olarak gerçekleşmiştir. Bunlar, daha katı bir ittifak bloğu oluşturması ve askeri güç gibi baskı aygıtlarıyla rıza aygıtlarını eş zamanlı olarak kullanmasıdır. Fakat Neogramşiyan kurama göre en belirleyici unsur, yerel iktidar elitlerinin hegemon gücün egemenliğine rıza göstermeleridir. Yerel egemen sınıfların hegemon güce rıza göstermelerinde maddi kaynaklar, kurumlar ve ideoloji belirleyici olmuştur. Çalışmada merkezde yer alan hegemon sınıf ile yerel iktidar elitleri arasındaki güçlü çıkar ilişkileri ve ideolojik bağlar ortaya koyularak, hegemonik yayılım süreci açıklanmaktadır. Bu çalışma ile ABD’nin küresel düzeyde nasıl hegemon bir güç haline geldiği sorusuna cevap aranmıştır. Çalışma ABD’nin Avrupa, Asya ve Ortadoğu’daki hegemonik yayılımını yerel iktidar elitleri bağlamında Neogramşiyan kuramın temel kavramları açısından analiz etmektedir. Ayrıca ABD tarafından II. Dünya Savaşı sonrası kurulan uluslararası düzen tek taraflı bir sömürü ya da bağımlılık ilişkisi olarak yorumlanmamıştır. Çalışmada ABD müttefiki olan devletlerin iktidar elitlerinin ABD desteği ile çıkarlarını ve iktidarlarını sürdürdüklerine değinilmiştir. Bununla beraber ABD hegemonyasına dahil olmak istemeyen yerel siyasi elitler ya da çevre ülkelerin ABD askeri gücüne maruz kaldıkları ortaya koyulmuştur. Ayrıca hegemonik yayılım; ABD’nin çevre ülkeleri hegemonyasına dahil etmek için tavizler vermesi; çevre ülkelerin ise hegemonyaya dahil olmak için politikalarını ABD’ye yaklaştırması bağlamında açıklanmıştır. Çalışmanın zaman aralığı II. Dünya Savaşı’ndan sonra ABD hegemonyasının kurumsallaşma sürecini kapsayan 1970’li yıllara kadar olan dönemdir. Bu kapsamın belirlenmesindeki amaç, ABD’nin hegemon güç haline gelmesi ve hegemonik yayılımının açıklanmasıdır.
Publisher
Yonetim Bilimleri Dergisi
Reference70 articles.
1. Abul-Magd, Z. (2016). Militarizing The Nation: The Army, Business, and Revolution in Egypt, New York: Columbia University Press,
2. Alsancak, N. D. (2021). Yapı, B. Sarı ve İ. E. Sula (Ed.). Kurumsal Perspektiften Temel Uluslararası İlişkiler Kavramları içinde, (s.177-214). Ankara: Nobel Yayınevi.
3. Gramsci, A. (2018). Gramsci Kitabı: Seçme Yazılar 1916-1935, D. Forgacs (Hazırlayan), (Çev. İ. Yıldız). Ankara: Dipnot Yayınları.
4. Bieler, A. ve Morton, A. D. (2006). A Critical Theory Route to Hegemony, World Order and Historical Change in: Global Restructuring, State, Capital and Labour, International Political Economy Series, Palgrave Macmillan: London, 85-113. https://doi.org/10.1057/9780230627307_2.
5. Bieler A. ve Morton, A. D. (2013). Theoretical and Methodological Challenges of neoGramscian Perspectives in International Political Economy. International Gramsci Society, 8-28. Erişim Tarihi: 24 Haziran 2007 http://www.italnet.nd.edu/gramsci/resources/online_articles/articles/bieler_morton.shtml.