GREEN BUDGETING IN OECD COUNTRIES

Abstract

Dünyanın geleceği bakımından iklim değişikliği, biyoçeşitliliğin azalması ve çevrenin bozulması gibi konular önemli bir risk olarak görülmektedir. Söz konusu risklerin giderilmesinde hükümetler hem küresel hem de ulusal bazı taahhütleri yerine getirmek ile mükelleftir. Hükümet politikalarının bir yansıması olarak bütçeler, söz konusu taahhütlerin yerine getirilmesinde önemli bir araç olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda son yıllarda bütçe ile çevre arasındaki ilişkinin yeşil bütçeleme ya da çevreye duyarlı bütçeleme gibi kavramlarla literatürde incelendiği görülmektedir. Çevre ve iklim değişikliği amaçlarını gerçekleştirmek üzere bütçe politikası araçlarının kullanımı yeşil bütçeleme olarak ifade edilmektedir. Yeşil bütçeleme anlayışı, bütçe ve maliye politikalarının çevresel etkilerini ve bunların ulusal ve uluslararası taahhütler ile uyumunu içermektedir. OECD, yeşil bütçeleme anlayışının gelişiminde üye ülkeler için politikalar üreterek öncü rol oynamaktadır. Bu çalışmada, 35 OECD ülkesinde ilk defa 2020 yılında gerçekleştirilen yeşil bütçeleme uygulamaları araştırmasından elde edilen anket bulguları analiz edilmektedir. Elde edilen bulgulara göre yeşil bütçelemeyi uygulayan ülke sayısı 14’tür. Uygulamanın teşvik edici sebepleri arasında en yaygın olanı politika yapımında çevreye duyarlılığı geliştirmektir. Yeşil bütçe araçları arasında genellikle çevresel etki değerlendirmesi, fayda maliyet analizi, karbon değerlendirmesi ve yeşil bütçe etiketleme tercih edilmektedir. Hesap verebilirlik ve saydamlık açısından önemli görülen bilgi paylaşımında genellikle tercih edilen yöntem ise açık veri portallarıdır. Diğer yandan uygulamanın zorlukları arasında metodolojinin olmaması ve kaynak yetersizliği öncelikli nedenler olarak sayılmaktadır. Ayrıca 14 ülke içindeki yeşil bütçe performans sıralamasında Fransa 0.7 ile en yüksek skora sahiptir. Özünde teorik olarak önemli faydaları öngörülen yeşil bütçelemenin pratikteki durumunun daha fazla araştırılması gerekirken, OECD’nin bu süreçte bir metodoloji geliştirmesi de belirsizliklerin azaltılması ve uygulamanın yaygınlaştırılması bakımından önemlidir.