Kozak Yöresi Çam Fıstığı İşleme Tesislerinin Mevcut Durumu

Abstract

Türkiye’de Odun Dışı Orman Ürünleri (ODOÜ) Sektörü dış ticaret açısından ihracat fazlası veren bir yapıdadır. Ege Bölgesi Türkiye`de ODOÜ üretiminde önemli bir yere sahip olmasının yanında, ihracat merkezi olarak da işlev görmektedir. ODOÜ üretimi, işlenmesi ve pazarlanması bakımından diğer bölgelerimize göre stratejik üstünlüğe sahiptir. Ege Bölgesinde ODOÜ açısından öne çıkan ürünlerden biri olarak çam fıstığı aynı zamanda kırsal alanda üreticiler için gıda ve gelir kaynağıdır. Bu çalışmada Bergama Kozak Yöresinde çam fıstığı işleme tesislerinin mevcut durumları incelenmiştir. Bu kapsamda sekiz adet çam fıstığı işleme tesisi sorumlularıyla yüz yüze görüşme yapılmıştır. Öncelikle çam fıstığı işleme iş akışı üzerinde durulmuş ve iş akışı süreci ortaya konulmuştur. İşletmelere ilişkin genel bilgiler, işletme fonksiyonlarının varlığı, kalite yönetim belgelerinin olup olmadığı, makine varlıkları, hammadde tedarik kanalları, hammadde alınan yöreler ve satışların dağılımı vb. konularda yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verileri özetleyerek mevcut yapıyı ortaya koymak amacıyla kullanılan betimleyici istatistiklerden frekans ve yüzde yönteminden yararlanılmıştır. Çalışmada; Bergama Kozak yöresinde faaliyet gösteren işletmelerin büyük ölçüde KOBİ niteliğinde olduğu ve üretim süreçlerini sadece siparişlere göre planladıkları görülmüştür. Bergama Kozak Yöresinde faaliyet gösteren işleme tesislerinde istihdam edilen çalışan sayısının, ünite sayısının ve kalite belgelerinin ciddi oranda azaldığı görülmüştür. İşleme tesislerinin yeterli hammadde bulamaması durumunun ise devam eden bir sorun olarak ön plana çıktığı görülmüştür. Genel anlamda işletmeler işgücü tedarikinde de sorun yaşamakta ve özellikle işe uygun nitelikte işgücü bulamamaktadır. Bu nedenle nitelikli işgücü yetiştirmek üzere çam fıstığı işleme tesislerinin yöredeki kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapması önerilmektedir. İşletmelerin özellikle kadın işgücünün istihdama katılımını teşvik etmek amacıyla organize edilmesi öncelikli görülmektedir. Ayrıca, işleme farklılıkları nedeniyle oluşabilecek kalite kayıplarının önlenmesi ve katma değeri yüksek ürünlerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar bu alanda faaliyet gösteren aktörlerin gelir kayıplarını en aza indirmede bir derece katkı sağlayabilecektir. Üretimdeki düşüşe bağlı olumsuzlukları azaltmada Bergama Kozak çam fıstığı coğrafi işaret korumasının ulusal ve uluslararası düzeyde bilinilirliğinin artırılmasına yönelik girişimlerde bulunulmalıdır.