Evolutionary aspects of bipolar affective illness

Abstract

Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) zwana również chorobą maniakalno-depresyjną charakteryzuje się okresowym występowaniem biegunowo przeciwnych stanów nastroju, aktywności i motywacji do działania (manii i depresji) niekiedy o ekstremalnym nasileniu. Wytworzenie takich stanów i ich utrzymywanie się w procesie ewolucji może świadczyć o możliwości ich adaptacyjnego charakteru umożliwiającego przystosowanie do niekorzystnej sytuacji zewnętrznej (depresja) oraz mobilizację organizmu w obliczu dostępności zasobów (mania). W artykule główny nacisk jest położony na ewolucyjny aspekt „dwubiegunowości” oraz stanów maniakalnych i hipomaniakalnych. Badania genetyczno-molekularne wskazują, że w przebiegu ewolucji doszło do zachowania genów związanych z predyspozycją do ChAD. W pracy omówiono ewolucyjne koncepcje adaptacyjne ChAD, związane z funkcjonowaniem Homo sapiens w okresie środkowego i późnego plejstocenu, jak również koncepcje „mismatch” związane z nieprzystawalnością czynności mózgu do współczesnych warunków. Przedstawiono ewolucyjne korzyści stanu manii/hipomanii, również w kontekście ich powiązania ze stanami depresji, wskazujące na możliwość związku ze zwiększeniem sukcesu reprodukcyjnego. Jest on następstwem takich cech stanu maniakalnego/hipomaniakalnego, jak zwiększona aktywność eksploracyjna, psychoruchowa i seksualna oraz łatwe podejmowanie ryzyka. Sukces reprodukcyjny może też wiązać się z temperamentem hipertymicznym i cyklotymicznym najczęściej występującymi w ChAD, jako że temperament hipertymiczny często doprowadza do podwyższenia statusu społecznego i tendencji do przywództwa, a temperament cyklotymiczny może zwiększać kreatywność. Przytoczone są przykłady związku między stanem maniakalnym/hipomaniakalnym a zjawiskiem emigracji oraz wpływem na rozwój społeczeństwa amerykańskiego.