Güray Müze Koleksiyonu'nda Bulunan Pişmiş Toprak Kandiller

Abstract

Kandil, Antik Çağ’da içine yağ konularak bir fitil yardımıyla yakılan, küçük, kolay taşınabilen ve çoğunlukla pişmiş topraktan yapılmış aydınlatma aracını tanımlamaktadır. Kandillerin kökeni, yapım tekniği, malzemesi, tipleri, süsleme teknikleri ve kronolojik gelişimleri gibi konuları yüzyılı aşkın bir süredir bilimsel çalışmalara konu edinilmiş, hem arkeolojik kazılarda hem de müze koleksiyonlarında bulunan kandiller değerlendirilerek literatüre kazandırılmıştır. Güray Müze envanterine kayıtlı pişmiş toprak kandiller de bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı makaleye konu olan kandillerin teknik ve tipolojik özelliklerinin belirlenmesi, tarihlendirilmesi ve bilim dünyasına tanıtılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda yapılan çalışma sonucunda Güray Müze envanterine kayıtlı kandillerin dönemlerine ve formlarına göre on ana tipe ayrıldığı tespit edilmiştir. Bazı ana tiplerin de kendi içinde alt tiplere ayrıldığı görülmüştür. Değerlendirilen kandiller çark ya da kalıp olmak üzere iki farklı teknikte yapılmış olup bezemeli ve bezemesiz örnekleri bulunmaktadır. Bezemeli örneklerin şemaları, discus ve omuz üzerine yerleştirilen kabartma şeklinde yapılmış çizgi bezekler, içleri nokta bezemeli yarım daire motifleri, ıon kymationu ve mimari yapı kompozisyonundan oluşmaktadır. Genel olarak Hellenistik, Roma ve Bizans Dönemi’ne ait olan kandillerin en erken örnekleri MÖ 4. yüzyılın sonları ile MÖ 3. yüzyılın başlarına, en geç örnekleri ise MS 4. yüzyılın ikinci yarısı ile MS 7. yüzyılın ilk yarısına tarihlenmektedir.