O legado cultural de Victorino Abente y Lago (1846-1935) no Paraguai: “o primeiro intérprete do sentimiento nacional”

Abstract

Primo carnal de Pondal e tío e sogro de Gonzalo López Abente, a importancia do poeta e xornalista Victorino Abente y Lago (1846-1935) non é menor que a dos seus parentes ilustres. Juan O’Leary, o gran ideólogo do nacionalismo paraguaio, nun artigo de 1923 cualificaría Abente y Lago como o “patriarca de nuestra poesía” e “el primer intérprete del sentimiento nacional”. A presente contribución pretende rescatar a memoria dun persoeiro –por diversos motivos esquecido tanto no Paraguai como na súa Galicia natal– que tivo un papel fundamental no desenvolvemento das letras paraguaias a finais do século XIX e principios do XX, e tamén na propia formación teórica da nacionalidade paraguaia. Neste senso, a obra de Abente y Lago pode considerarse como unha proxección tanxible, aínda que non recoñecida, da cultura galega fóra e lonxe das fronteiras de Galicia. A análise organízase en tres seccións nas que se deliñan primeiro os antecedentes historiográficos detrás do presente estudo, os trazos da vida do poeta e o contexto histórico paraguaio, e en segundo lugar os contidos e os significados da súa composición máis coñecida, La Sibila paraguaya (1886), máis o seu acollemento por parte dos contemporáneos de Abente. Finalmente, na terceira sección falaremos da influencia posterior desta obra sobre a literatura e o pensamento paraguaios a principios do século XX.