Dibutil Ftalatın İnsan Akciğer Hücre Hattına Toksik Etkilerinin Değerlendirilmesi ve Askorbik Asit ve N-Asetilsisteinin Olası Koruyucu Etkileri

Abstract

Endokrin bozucu kimyasallar (EBK’ler), hormonların üretimini, salınımını, biyotransformasyonunu ve/veya atılımını etkileyen sentetik veya doğal kimyasal maddelerdir. Dibutilftalat (DBP) endüstride birçok alanda yaygın olarak kullanımı olan bir ftalat türevidir. Literatürde DBP'nin testiküler ve hepatik toksisitesine dair veriler olmakla birlikte, akciğer toksisitesi üzerinde çok az sayıda çalışma bulunmaktadır. Ayrıca, DBP’nin akciğer toksisite mekanizmaları bilinmemektedir. Bu çalışmada, DBP’nin insan küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hücre kültürleri (A549 hücreleri) üzerinde olası sitotoksik ve oksidatif stres oluşturucu etkilerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, A549 hücrelerinde DBP’nin inhibitör konsantrasyon 30 (IC30) dozu belirlenmiş, IC30 dozunun neden olduğu intraselüler reaktif oksijen türleri (ROS)’u arttırıcı etkisi değerlendirilmiştir. Ayrıca, DBP’nin yol açtığı olası lipit peroksidasyon ve protein oksidasyonu incelenmiş, glutatyon (GSH) ve total antioksidan kapasitede (TAOC) düzeylerinde yol açabileceği olası değişiklikler belirlenmiştir. Çalışmada DBP'nin olası toksik etkilerine karşı askorbik asit (Asc) ve N-asetil sisteinin (NAC) olası koruyucu etkileri incelenmiştir. Hem NAC, hem de Asc’nin DBP uygulamasıyla beraber ROS düzeylerini düşürdüğü, protein oksidasyonunu azalttığı, total GSH düzeylerini yükselttiği ve azalan oksidatif strese bağlı olarak her iki antioksidanın da TAOC düzeylerini düşürdüğü belirlenmiştir. Elde edilen bilgiler doğrultusunda, DBP’nin toksik etki mekanizmasının altında yatan nedenlerden birinin oksidatif stres olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, Asc ve NAC’ın DBP’nin neden olduğu oksidatif strese karşı koruyucu oldukları saptanmıştır.