Տոնը և կոլեկտիվ տրավման. 2021-ի այլ Ամանորը հայկական միջավայրում

Abstract

2020 թ. 44-օրյա պատերազմով պայմանավորված կոլեկտիվ տրավմայի հուշայնացման թերևս առաջին հանրային մեծ ընդգրկում ունեցող ծեսը դարձավ Ամանորը։ Տոնի և հատկապես ամանորյա տոնի գլխավոր՝ հասարակությանը միավորող գործառույթը հետպատերազմյան շրջանում հատուկ դեր ունեցավ պատերազմի տրավման վերապրելու գործում։ Այն դրսևորվեց հայությանը Հայաստանում, Արցախում և Սփյուռքում կորստի և սգի շուրջ համախմբելու մեջ՝ միաժամանակ ակտիվացնելով պատերազմի անձնականացման և ազգընտանիքի կոնցեպտները։ Այս իմաստով, 2021-ի Ամանորը եկավ վերահաստատելու իր` թերևս առավել կենսունակ կապը վերականգնված նախատոնի հետ։ Տոնական ծանոթ վիզուալ, ակուստիկ, համային-հոտային ձևավորումների փոխակերպումները որդեգրվեցին հանրույթի կողմից լուռ համաձայնության շնորհիվ։ Իսկ տոնի գլխավոր խորհրդանիշը՝ տոնածառը, հավատարիմ ծիսական խորհրդանիշների՝ աշխարհն ամբողջացնելու սկզբունքին, միավորեց համայնքը (ընտանիքի կամ համայնքի բոլոր անդամների այս կամ այն մասնակցությունը տոնածառի հարդարմանը), ազգ-պետությունը (Եռագույնների ներկայությունը) և ընտանիք-պետությունը (զոհված/կենդանի զինվորների ներկայությունը)։ Новый 2021 год стал, пожалуй, первым масштабным публичным ритуалом мемориализации коллективной травмы, причиненной 44-дневной войной 2020 года. Основная объединяющая функция праздника, и особенно новогоднего праздника, сыграла особую роль в послевоенное время, одновременно активизируя концепции персонализации войны и нации-семьи. В этом смысле Новый 2021 год вновь подтвердил свою связь с восстановленным первобытным праздником. Имевшие место трансформации привычных визуальных, акустических, вкусовых и обонятельных оформлений праздника были приняты публикой в результате молчаливого согласия граждан. А главный символ праздника – елка, объединила общину (то или иное участие всех членов семьи или общины в украшении елки), нацию-государство (наличие Триколора) и семью-государство (присутствие мертвых/живых солдат). New Year's Eve was perhaps the first large-scale public ritual of memorialization of the collective trauma caused by the 44-day war in 2020. The main unifying function of the holiday, and especially the New Year holiday, played a special role in the post-war period in experiencing the trauma of the war. It manifested itself in the unification of the Armenians of Armenia, Artsakh and the Diaspora around loss and grief, while simultaneously activat-ing the concepts of personalization of war and the nation-family. In this sense, the New Year 2021 has once again confirmed its perhaps most striking connection with the restored primitive festival. This article discusses the transformation of the habitual visual, acoustic, gustatory, and olfactory designs of the holiday, which were accepted by the public as a result of tacit consent. And the main symbol of the holiday, the Christmas tree, faithful to the principle of completing the world, united the community (participation of all family or community members in decorating the Christmas tree), the nation-state (the presence of the Tricolor) and the family-state (the presence of dead / living soldiers).