The Vernacular Wayside Churches of the Maltese Islands (an Anthropological Research)

Abstract

The existence of Christianity in the Maltese Islands traces back its roots to practically the Apostolic Age. From an archaeological perspective, however, the earliest evidence of Christianity dates to a relatively later period, with the earliest underground necropolis, known as hypogea or catacombs, being ascribed to the early fourth century. With the Arab conquest of Malta in the late 9th century Christianity apparently went into decadence as the natives, now under Semitic influence, adopted Islam instead. When Malta came politically, economically and culturally closer to Europe, following its occupation by the Normans, the Angevines and the Aragonese, Christianity was reintroduced as an organized establishment under the authority of the Roman Catholic Church. Since late Medieval times the Maltese Islands were divided into several parishes each headed by a parish priest to assist, in the name of his bishop, the different local village and town communities. The historical, archaeological and ethnographic evidence demonstrates that the people’s Catholic beliefs are manifested in the great number of monumental parish churches that dominate most of the village or town centres, of which constitute a masterpiece in their own right. However, even the islands’ rural landscape is characterized by many wayside churches, which collectively constitute a vernacular expression of a people’s religious faith, traditions, and cultural legacy. Rather than focusing on the art and architecture of these vernacular structures, the present study exploits the available material evidence from an anthropological perspective to explore the nexus between religion, culture and Malta’s ethnic peasant community through time. Մալթայի կղզիներում քրիստոնեության ակունքները ավանդաբար տարվում են մինչև վաղ քրիստոնեական ժամանակներ: Սակայն, ըստ հնագիտական տվյալների, քրիստոնեության մասին ամենավաղ վկայությունները վերաբերում են ավելի ուշ ժամանակաշրջանին՝ IV դ. սկզբներին (փաստված են ստորգետնյա դամբարանների՝ հիպոգեաների կամ կատակոմբների առկայությամբ): IX դ. վերջերին, արաբական նվաճումների հետևանքով, քրիստոնեությունը անկում ապրեց Մալթայում, քանի որ բնակիչներն ընդունեցին մահմեդականություն: Նորմանների, անգևինների և արագոնացիների կողմից Մալթայի օկուպացիայից հետո կղզիներն ավելի մերձեցան Եվրոպային՝ քաղաքական, տնտեսական և մշակութային առումներով. դրա շնորհիվ քրիստոնեությունը վերածնվեց Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու իշխանության ներքո: Ուշ միջնադարից ի վեր Մալթայի կղզիները բաժանված էին մի քանի ծխերի, որոնցից յուրաքանչյուրը գլխավորում էր ծխական քահանան՝ իր եպիսկոպոսով: Պատմական, հնագիտական և ազգագրական վկայությունները ցույց են տալիս, որ Մալթայում քրիստոնեական համակարգում մեծ դեր էին խաղում ժողովրդական հավատալիքները, որոնք դրսևորվում էին հատկապես գյուղերում և փոքր քաղաքներում գերակշռող մեծաթիվ ծխական եկեղեցիների կյանքում: Մասնավորապես, Մալթայի կղզիների գյուղական լանդշաֆտը բնութագրվում է ճամփեզրի (ճանապարհների հանգուցակետերին կառուցված) բազմաթիվ եկեղեցիներով, որոնք միասին ներկայացնում են ժողովրդի կրոնը, հավատքը, ավանդույթները և մշակութային ժառանգությունը: Начало распространения христианства на Мальтийских островах восходит к раннехристианскому периоду. Однако, согласно археологическим данным, самые ранние упоминания о христианстве относятся к более позднему историческому отрезку – к началу IV в., что подтверждено наличием подземных некрополей – катакомб. В конце IX в., в результате арабских завоеваний, христианство на о. Мальта пережило упадок, поскольку жители острова приняли ислам. После оккупации норманнами, ангевинами и арагонцами Мальта в значительной степени европеизировалась как в политико-экономическом, так и культурном плане, благодаря чему христианство, под эгидой римской католической церкви, возродилось. Начиная с позднего средневековья мальтийские острова были разделены на несколько приходов, каждый из которых возглавлял приходской священник и их епископ. Исторические, археологические и этнографические данные подтверждают, что в жизни мальтийцев важную роль играли народные верования, что проявлялось особенно в деревнях и небольших городах. В частности, сельский ландшафт о. Мальта характеризуется наличием множества церквей на стыке дорог, что является отражением религии, веры, традиций и культурного наследия народа.