Samsun’da aile sağlığı merkezlerinde çalışan hekimlerde ve aile hekimliği asistanlarında tükenmişlik ve ilişkili faktörler: Kesitsel bir çalışma

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, Samsun’da aile sağlığı merkezlerinde çalışan hekimlerde ve aile hekimliği asistanlarında tükenmişlik ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu kesitsel tipteki çalışmaya, Ocak 2022 tarihinde Samsun’da aile sağlığı merkezlerinde çalışan hekimlere ve aile hekimliği asistanları dahil edilmiştir. Anket formunda katılımcı özellikleri ve mesleği ile ilgili değerlendirmelerinin yer aldığı 28 soru ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği vardır. Ölçeğin duygusal tükenme, duyarsızlaşma, kişisel başarı alt boyutları katılımcıların özelliklerine göre karşılaştırılmıştır. Bulgular: Çalışmaya 304 kişi katılmıştır. Katılımcıların %10,2’si aile hekimliği uzmanı, %26,6’sı aile hekimliği asistanıydı. Katılımcıların yaş ortalamaları 40,9±10,2 yıl, aile hekimi olarak çalışma süreleri 8,7±5,4 yıl olup %50,3’ü erkek, %77,3’ü evli, %70,4’ü çocuk sahibiydi. Hekimlerin %80,9’u çalışıyorken fiziksel ya da sözel şiddete uğradığını, %19,1’i sıklıkla hasta ve hasta yakınları ile sorun yaşadığını, %5,6’sı çalışma ortamından hiç memnun olmadığını, %7,2’si çalışma saatlerinde hiç memnun olmadığını, %12,8’i iş hayatından hiç memnun olmadığını belirtmişlerdir. Katılımcıların %50,3’ü sıklıkla kendini tükenmiş hissettiğini, %54,9’u sıklıkla kendini stresli hissettiğini, %72,7’si sıklıkla kendisini işlemesi gereken bir çarkın dişlisi gibi hissettiğini, %27,0’si iş yükü üzerinde kontrolünün kötü olduğunu, %52,6’sı evrakların elektronik olarak gönderilmesi için yeterli zamanın kalmadığını ve %64,8’i artan hasta taleplerine uyum sağlamada zorlandığını belirtmişlerdir. Katılımcıların ölçek alt boyutlarından aldığı ortalama puanlar duygusal tükenme 20,2±7,2, duyarsızlaşma 7,7±3,7 ve kişisel başarı için 20,1±3,7 puan olarak bulunmuştur. Unvan, cinsiyet, çocuk sahibi olma, sigara kullanma, egzersiz yapma durumu, beslenme düzeni ve meslekle ilgili durumlarda tükenmişlik açısından anlamlı farklılıklar saptanmıştır (p<0,05). Sonuç: Çalışmamızda, katılımcıların tükenmişlik düzeyleri oldukça yüksek saptanmıştır. Aile sağlığı merkezlerinde çalışan hekimlerde ve aile hekimliği asistanlarında tükenmişlik seviyelerinde anlamlı farklılık oluşmasında kişisel özelliklerin, sağlıksız yaşam tarzlarının ve çalışma ortamındaki olumsuzlukların etkili olduğu saptanmıştır.