Hekimlerin Opioid Reçetelemede Bilgi Düzeyi, Tutum ve Tereddütlerinin Değerlendirilmesi; Kesitsel Bir Çalışma

Abstract

Giriş: Yaşlanan nüfusla beraber kronik ağrı nedeniyle sağlık hizmeti alan hasta sayıları gün geçtikçe artmaktadır. Ağrı yönetiminde opioid analjezikler çok önemlidir. Doktorların, şiddetli ağrısı olan hastalara bu ilaçları reçete etme konusundaki bilgi ve tutumları, ağrı yönetimini çok farklı şekilde etkileyebilir. Bu çalışmanın amacı, hekimlerin opioid reçeteleme konusundaki bilgi düzeyleri, tutum ve tereddütlerini değerlendirmektir. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu çalışmaya Sağlık Bilimleri Üniversitesi İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde görev yapan 308 hekim katılmıştır. Çalışma verileri Mart 2021 – Mayıs 2021 tarihleri arasında anket formu aracılığıyla toplanmış ve SPSS 26 kullanılarak analiz edilmiştir. Normal dağılım gösteren veriler Ki-kare ve Student T-testi ile normal dağılım göstermeyen veriler Mann Whitney U ve Kruskal Wallis testi ile analiz edilmiştir. p< 0,05 değerleri anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: Katılımcıların %51,6'sı erkek, yaş ortalaması 32,73±7,57 (24-65) yıl ve %51,9'u dahili bilimlerde çalışmaktaydı, %63,3'ü asistan hekimdi ve %50,6'sı ≤5 yıl mesleki deneyime sahipti. Katılımcıların %63,6'sı daha önce ağrı tedavisi eğitimi aldığını beyan etti. Katılımcıların %72,7'si birçok ağrı hastasının opioidlerden fayda göreceğini düşünmekteydi, %22,7'si reçete yazarken klinik becerilerine güvenmekteydi. Katılımcıların opioidlerle ilgili bilgi sorularına verdikleri ortalama doğru cevap oranı %65,9 idi. Daha önce opioid reçetelemiş olan hekimlerin, reçetelememiş olanlara göre opioidlerle ilgili bilgi sorularına verdikleri doğru cevap oranı daha yüksek bulundu. Erkeklerin, meslekte >5yıl tecrübesi olanların, cerrahi branştakilerin, uzmanların, daha önce opioid reçetelemiş olanların ve daha önce ağrı yönetimi eğitimi alanların opioid reçetelemede kendi bilgi düzeyleri ve klinik becerilerine daha çok güvendikleri saptandı. Opiodlerin suistimal edilme (%85,1), bağımlılık yapma (%84,1), yan etki görülme (%67,9), tolerans geliştirme potansiyeli (%62) ve hekimlerin opioidler hakkındaki bilgi eksikliği (%47,4) nedeniyle opioid reçeteleme konusunda hekimlerin tereddüt ettiği saptandı. Sonuç: Bu çalışma ile bir eğitim araştırma hastanesinde çalışan hekimlerin opioidler hakkındaki bilgi düzeyleri, reçeteleme konusundaki tutum ve tereddütleri ortaya koyulmuştur. Hekimlerin çoğunun opioidlerin ağrı yönetimindeki önemini kabul etmelerine rağmen opioidlerin bağımlılık potansiyeli ve bilgi eksikliği başta olmak üzere çeşitli nedenlerle opioid reçetelemeden kaçındıkları görülmüştür. Günümüzde kronik ağrıdan muzdarip hasta sayısının çokluğu göz önüne alındığında aile hekimleri başta olmak üzere tüm hekimlerin opioid analjezikleri reçeteleme konusundaki tereddütlerin ortadan kaldırılması öncelikli hedef olmalıdır. Bu engelleri aşmak ve ağrı yönetimi hizmet sunumunu iyileştirmek için lisans ve lisansüstü müfredatta opioidler, ağrı yönetimi ve bağımlılık konularında teorik ve uygulamalı eğitimlerin arttırılması faydalı olabilir.