Aşağılama, Haysiyet ve Saygı

Abstract

1990'lı yılların başından bu yana psikoloji, sosyal psikoloji, felsefe, tarih, antropoloji ve sosyoloji gibi farklı disiplinlerde tartışılagelen en önemli konulardan biri aşağıla(n)madır. Söz konusu disiplinlerde terim ilk olarak duygularla, yani mağdurun hisleriyle; ikinci olarak, faillerin eylemleriyle ve aynı zamanda toplumsal süreçlerle ilişkilidir. Literatürde yer alan ortak temalar; statünün düşürülmesi, haysiyetin, kendine saygının veya şerefin ihlali ve gururun kırılmasını içermektedir. Bununla birlikte aşağılama, başkaları tarafından yapılan küçük düşürücü ya da aşağılayıcı muamelelerle ilgilidir. Başka bir deyişle aşağılama, sadece bir duygu değil aynı zamanda bir eylemdir ve genellikle aşağılayan bireyler, belirli bir ırksal, etnik, dini, cinsiyet azınlıkları gibi gruplar ve uluslar üzerinde kontrol sahibi olduğu, eşit olmayan güç ilişkilerinde ortaya çıkar. Buna ek olarak aşağılama, öznel bir his ve eylemden daha fazlası olup, kasıtlı olarak kullanılan bir politik iktidar aracıdır. Kısacası, aşağılama yere/toprağa, aşağı doğru bir itmedir. Bu zorlama toplumsal, kültürel, politik, psikolojik çerçeveye bağlı, incitici bir ihlal olarak düşünülmelidir. Dolayısıyla herhangi bir kişinin veya grubun haysiyetini düşürmeye yönelik bir girişim, tüm gruplara ve genel olarak insanlığa karşı aşağılayıcı bir davranıştır. Bu makalenin amacı; aşağılamayı genel olarak “hubris” kavramıyla, aşağısama duygusuyla ilişkilendirip aşağılamanın ne olduğunu açıklamak ve bununla birlikte, şeref ve haysiyet kavramlarından yola çıkarak aşağılama ve saygı kavramı arasındaki ilişkiyi eleştirel bir gözle analiz etmektir.