Covid-19 Aşısına Maliye Teorisinden Bakmak: Erdemli Mallar Bağlamında Bir İnceleme

Abstract

Erdemli mal kavramı maliye teorisinin temel konularından bir tanesidir. Buna karşın kavram İngilizce ve Türkçe alan yazında yeterince ele alınmamaktadır. Erdemli mal kavramı tüketici tercihlerinin tam ve doğru olarak ortaya çıkmadığı zaman eksik tüketilen, bu nedenle de kamusal müdahale gerektiren mallar olarak tanımlanabilir. Maliye teorisi açısından zorunlu aşılama, okullarda bedava süt dağıtımı, eğitim vb. mal ve hizmetler erdemli mallar olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde erdemli mal kavramı ekonomik ve toplumsal yaşamdaki birçok mal ve hizmet açısından değerlendirilmeye ve tartışılmaya açık bir konudur. Bu çalışmanın amacı erdemli bir mal olarak Covid-19 aşısını ve aşılanmayı maliye teorisi açısından incelemektir. Küresel ve ulusal düzeyde Covid-19 aşısına ve aşılanmaya yönelik olumsuz tutumların arttığı gözlenmektedir. Aşı karşıtlığının artması nedeniyle aşılanma yeterli düzeyde gerçekleşmemekte, bu ise pandemi ile mücadeleyi olumsuz etkilemektedir Zorunlu aşılamanın gündeme gelmesi ise bireysel özgürlüklere kamusal müdahale olarak değerlendirilmektedir. Kamusal otoriteler, aşı konusunda yurttaşları şeffaf bir biçimde bilgilendirmeli, meslek örgütleri aracılığıyla kamuoyunu aydınlatmalı, aşı olmayı özendirmelidir. Böyle bir yaklaşım erdemli malların sağlanmasında otoriterlik eleştirilerini aşmak için de uygun bir alternatif olacaktır.