Calculation of Human Development Index Values Using Turkish Provinces and Human Development Evaluation of Turkey

Abstract

Çalışmanın ana amacı, Türkiye’de iller bazında İnsani Gelişim Endeksi(İGE)’nin hesaplanması ve Türkiye’nin iller bazında İGE açısından 2022 yılında bulunduğu konumun belirlenmesidir. Ülkeler için gelişim veya gelişmişlik kavramı, 1950’den 1970’li yıllara kadar sadece ekonomik boyutla ölçülmüştür. Ancak gelişimin sadece ekonomik açıdan ölçülmesinin çok kısıtlı düzeyde kalacağı açıktır. Gelişim kavramı, insanların sağlıklı, mutlu, huzurlu ve iyi bir ortamda yaşaması olarak tanımlanabilmektedir. Gelişim, ülkedeki gelir artışı dışında, kültürel, sosyal ve siyasi değişimleri de ifade etmektedir. Bu çalışmada 2022 verileriyle hesaplanan İGE’nde, Türkiye’nin iller bazında konumuna ilişkin bilgiler içermektedir. Ayrıca çalışmada, Türkiye’deki her bir il için İGE değerleri hesaplanması ve şehirlerin sınıflandırılması çalışmada literatüre yapılan bir başka katkıdır. Çalışmada İGE hesaplamasında, eğitim boyutunda yapılan hesaplamalar da ana endeks değişkenlerine iller bazında ulaşamadığından farklılaşmıştır. Yapılan formülizasyona çalışmanın yöntem boyutunda yer verilmiştir. Ayrıca İGE her bir alt boyutuna ilişkin iller bazında değerlendirmelere de çalışmada yer verilmiştir. Çalışma sonucunda Türkiye’de en yüksek insani gelişime sahip olan iller sırasıyla Kocaeli, Ankara, İstanbul olurken, en düşük insani gelişime sahip olan iller sırasıyla Ağrı, Şanlıurfa ve Van olarak bulunmuştur. Türkiye’de bulunan 81 ilden 20’si çok yüksek insani gelişime sahip, 59’u yüksek insani gelişime sahip ve 1’i düşük insani gelişime sahip olarak sınıflandırılmıştır.