Türkiye’de Toplumsal Cinsiyeti Ana Akımlaştırma Stratejisinin Kalkınma Planları Üzerinden Analizi

Abstract

Toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinin politika alanlarının tüm aşamalarına ve düzeylerine dahil edilmesi toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırma olarak ele alınmaktadır. Toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırma ile elde edilmek istenen; eşitlik ve toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili tüm boyutların, ülkenin kamu politikalarına ve kamusal etkinliklerine yansıtılmasıdır. Toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırma kavramı, temelde bir insan hakkı süreci üzerinden başlatılan cinsiyet eşitliğinin olumlu ayrımcılık politikaları ile fırsat eşitliğine dönüştürülmesi, kısmi eşitlik politikalarından vazgeçilerek bütünleştirici ve dönüştürücü politikalar üzerinden oluşturulması sürecidir. Türkiye’de hazırlanan kamu politikaları hem kalkınma amaçlı hem de uluslararası kuruluşlarla koordineli olma amaçlı olarak toplumsal cinsiyet eşitliğini gözetmektedir. Bu sebeple toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırmada Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği üzerinden bir yol haritası oluşturulması amaçlanmıştır. Bu çalışmanın amacı; toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırmanın, kamu politikalarının ilk aşaması olan “planlama” aşaması üzerinden Türkiye’deki kalkınma planlarında var olup olmadığını belirlemektir. Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Ana Akımlaştırma kavramının literatüre girdiği tarihten günümüze kadar (1996-2023) tüm kalkınma planları nitel analiz veri yöntemi ile kod analizi şeklinde irdelenmiştir. Kullanılan nitel analiz tekniği MAXQDA 2020 yazılım programı üzerinden gerçekleşmiştir. Çalışmanın temel sorusuna göre tematik kategorilere ayrılarak kod ve alt kodlar oluşturulmuş, tekrarlı okumalar yaparak metinlerde içerik analizine gidilmiştir. Çalışmada ana akımlaştırma için tarihsel bir çizgi üzerinden eşitlik, cinsiyet eşitliği, toplumsal cinsiyet eşitliği süreçleri incelenmiştir. Bu sebeple eşitlik, cinsiyet eşitliği, toplumsal cinsiyet eşitliği ve toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırma çalışmadaki ana kodlardır.