Ortaokul Öğrencilerinde Sosyal Sorun Çözme Becerilerinin Değerlendirilmesi: Araç-Amaç Sorun Çözme Prosedürü Türkçe Uyarlaması

Abstract

Kişilerarası sorunların başarıyla çözümü, insan hayatını ve sosyal ilişkilerini etkileyen önemli bir beceridir. Erken yaşlardan itibaren toplumsallaşma sürecinde gelişen bu beceride sorunun nasıl ele alındığı, çözüme ulaşmayı engelleyen etkenlerin tanınması ve çözüm seçeneklerinin oluşturulması, amaca giden doğru eylemin yerinde ve zamanında gerçekleştirilmesi önemlidir. Araç-amaç mantığını yansıtan bu düşünce biçimi sosyal sorun çözme becerisi için kritiktir. Bu beceriyi ölçen önemli bir performans testi olan araç-amaç sosyal sorun çözme prosedürü dört yarım bırakılmış hikâyeden oluşmaktadır. Katılımcıların verilen sona uygun biçimde hikâyeleri tamamlamaları istenmektedir. Yanıtlar çözüme engel etkenlerin tanınması, etkili çözüm yollarının kullanılması, etkisiz çözüm girişimlerinden kaçınma gibi ölçütler üzerinden puanlanmaktadır. Bu çalışma ile araç amaç sosyal sorun çözme prosedürü hem genç ergenlerde kullanılmaya uygun bir forma dönüştürülmüş hem de Türkçe uyarlaması yapılmıştır. Biri pilot çalışma olmak üzere iki çalışma yapılmıştır. İlk çalışmanın katılımcıları 12-14 yaş arası 35 kız ve 35 erkek 70 ortaokul öğrencisidir. İkinci çalışma ise yaklaşık 9 ay sonra ilk çalışmaya katılmayan 12-14 yaş arası 64 kız ve 48 erkek olmak üzere 112 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Her iki çalışmada hem puanlayıcılar arası tutarlılığa hem de ölçüt bağıntılı ve eş zamanlığı geçerliliğine bakılmıştır. Bulgular, araç-amaç sosyal sorun çözme prosedürünün Türk kültüründe, erken ergen örneklemler için geçerli bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.