Kontrwywiadowcza charakterystyka Zamościa w 1956r.

Abstract

W roku 2008 zmarł dr Krzysztof Czubara członek Zespołu Redakcyjnego „Archiwariusza Zamojskiego”, autor cenionej monografii Urzędu Bezpieczeństwa na Zamojszczyźnie 1944-1947. W spuściźnie, która dzięki najbliższej Rodzinie, trafiła do Archiwum Państwowego w Zamościu, znalazły się materiały będące bazą źródłową do kolejnego odcinka historii zniewalania społeczeństwa Zamojszczyzny realizowanego w Powiatowym Urzędzie do spraw Bezpieczeństwa Publicznego w latach 1948-1956. Ważnym elementem pracy operacyjnej było pisanie elaboratów o charakterze informacyjno-szkoleniowym. W lutym 1956 r. referent Z. Podgórski opracował „Kontrwywiadowczą charakterystykę miasta Zamościa”. Pozornie schematyczny, opatrzonym klauzulą „ściśle tajne” dokument pozwala spojrzeć na Zamość z nieznanej dotąd strony w jego historiografii. Autor raportu posługując się materiałami operacyjnymi „urzędu” przedstawił środowiska społeczne Zamościa wg stanu na początek roku 1956. W materiale tym funkcjonariusz zamojskiej bezpieki stosując uproszczoną chronologię w sposób dość usystematyzowany wymienia poczynając od okresu sprzed 1939 r. wrogów władzy ludowej i komunistycznego ustroju. Nie brakuje osób powszechnie znanych, zasłużonych i szanowanych takich jak adwokaci, lekarze, nauczyciele czy księża; ze zrozumiałych względów również członków zdelegalizowanych partii politycznych i organizacji niepodległościowych, żołnierzy podziemia zbrojnego. Niektórzy z nich po latach spędzonych w więzieniach wrócili już do Zamościa. Jako wrogowie Polski Ludowej mogli mieć pewność, że są traktowani jako potencjalne zarzewie kontrrewolucji i poddawani ponownej rejestracji i obserwacji. Potencjalnych wrogów poszukiwano w zamojskich szkołach, chórach kościelnych, kółkach różańcowych, zakładach pracy.