BOTEH MOTİFİNİN MENŞEİNE KISA BİR BAKIŞ VE ANADOLU TÜRK HALI SANATINDA BOTEH TASVİRLERİ

Abstract

Boteh motifi, binlerce yıldır farklı kültürlerde çok çeşitli biçimlerde tasvir edilmiştir. Kelime olarak Farsçada “çalılık”, “yaprak demeti” veya “çalı yığını” gibi anlamlara gelmektedir. En genel formuyla soyut bir yaprağı andırmaktadır. Araştırmacılar tarafından motifin menşei ve sembolizmi ile ilgili çok farklı görüşler öne sürülmektedir. Ancak İslam öncesi ve İslam sonrası İran sanatında çok sayıda seçkin örneğine ulaşılan motifin İran kökenli olduğu ve servi ağacından köklendiği ortak kanı olarak görülmektedir. Bu çalışmada, evrensel bir motif olarak yüzyıllardır farklı toplumların kültür ve sanatlarında, 18. yüzyıldan itibaren ise özellikle İran ve Azerbaycan halı sanatlarında sıklıkla betimlenen boteh motifinin, Anadolu Türk halı sanatında tasvir edildiği örnekler tanıtılmakta ve gösterge bilimsel açıdan ifade ettiği anlam üzerinde durulmaktadır.