Kovid-19 Pandemisi Sürecinde Bireylerin Travma Sonrası Stres Belirtileriyle Öz-Anlayış Düzeyleri ve Duygusal Şemaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Kovit-19 salgınının sebep olduğu önemli psikolojik sorunlardan birinin travma sonrası stres bozukluğu olduğu düşünülebilir. Kovid-19 pandemisi sonucunda duygusal şemalarına ve öz-anlayış düzeylerine göre kişilerin bu süreçten nasıl etkilendiğinin incelenmesi bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmanın araştırma grubunu Türkiye’de farklı şehirlerde yaşayan ve Kovid-19 pandemisi zorunlu karantina uygulamasına dahil olan 18 yaş üzeri bireylerden uygun örnekleme tekniğiyle belirlenen 197 katılımcı (Kadın=114, Erkek=83) oluşturmaktadır. Araştırma verileri çevrimiçi ortam aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin toplanmasında kişisel bilgi formu, Leahy Duygusal Şema Ölçeği-II, Öz-Anlayış Ölçeği, Posttravmatik Stres Bozukluğu Kontrol Listesi kullanılmıştır. Verilerin normal dağıldığı durumlarda bağımsız t testi, çoklu doğrusal regresyon analizi ve Pearson korelasyon analizi, verilerin normal dağılmadığı durumlarda ise Mann Whitney-U testi ve Kruskal Wallis-H testi kullanılmıştır. Kovid-19 pandemisi sürecinde travma sonrası stres belirtileriyle duygusal şema puanları arasında, öz anlayış puanları ile duygusal şema puanları arasında ve travma sonrası stres belirtileri ile öz anlayış puanları arasında anlamlı ilişkiler olduğu belirlenmiştir. Regresyon modeline katılan değişkenlerden duygusal şema ile öz anlayışın travma sonrası stres belirtilerini %35 düzeyinde açıkladığı ve duygusal şemanın modeli anlamlı düzeyde yordadığı tespit edilmiştir. Travma sonrası stres belirtilerinin cinsiyet ve meslek değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı, sosyoekonomik gelir düzeyine göre anlamlı farklılık göstermediği araştırmanın bir diğer sonucudur. Araştırma bulguları literatürle karşılaştırılarak tartışılmış ve gerekli öneriler özetlenmiştir.