TÜRKİYE’DE GELİR DAĞILIMI ÇALIŞMALARI VE GELİR DAĞILIMINDA SOSYAL TRANSFERLERİN ETKİSİNİN TÜRKİYE VE AVRUPA BİRLİĞİ KARŞILAŞTIRMASI

Abstract

Sosyal politikaların amacı ekonomik, siyasal ve sosyal eşitsizlikleri ortadan kaldırmak ve bölüşümde adaleti sağlamaktır. Sosyal adaletin bozulmasının önemli nedenlerinden biri adaletsiz gelir dağılımıdır. Bu anlamda gelir eşitsizliğinin ortadan kaldırılmasına yönelik uygulamalar sosyal adaletin sağlanmasında önem kazanmaktadır. Gelir eşitsizliği ve yoksulluk tüm dünyada ve Türkiye’de çözüm bekleyen en önemli ekonomik ve toplumsal sorunlardan biridir. Gelir eşitsizliklerinin giderilmesinde uygulanan politika araçlarından en önemlisi sosyal transferlerdir. Piyasa koşullarına göre oluşan birincil gelir dağılımı sosyal politikalar kapsamında sunulan sosyal yardımlar sonrasında ikincil gelir dağılımını oluşturmaktadır. Sosyal yardımlarla gelir dağılımındaki adaletsizliğin önlenmesi ve yoksulluğun azaltılması hedeflemektedir. Gelir dağılımını düzeltmeye ve yoksullukla mücadeleye yönelik sosyal yardım uygulamaları ülkelerin ekonomik gelişmişlik düzeylerine ve sosyal politikalara ayırdıkları paylara göre değişim göstermektedir. Bu çalışmada AB ülkeleri ve Türkiye’nin sosyal transferler öncesi ve sonrası gelir dağılımındaki değişimin boyutu Gini Katsayısı üzerinden irdelenerek elde edilen karşılaştırma sonuçlarına göre değerlendirmelerde bulunulmuştur. Çalışmada betimsel analiz yöntemi esas alınarak, Avrupa Birliği İstatistik Ofisi verileri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Türkiye’deki sosyal transferler öncesi ve sonrası Gini Katsayısı değişiminin AB ülkeleri ile kıyaslandığında düşük olduğu görülmüştür. Sosyal transferler öncesinde Gini Katsayısı Türkiye’den yüksek olan pek çok ülkede sosyal transferlerin gelir dağılımını düzeltici etki oluşturduğu görünmektedir. Adil gelir dağılımının sağlanması ve yoksulluğun giderilmesine yönelik politikalar açısından, Türkiye’nin AB ülkeleri ile karşılaştırmasında Türkiye’nin sosyal transferler öncesi ve sonrası Gini katsayısı değişiminin en alt sırada olmasının altında yatan nedenlerin çok boyutlu irdelenmesi önem kazanmaktadır.