BAŞAT VE MÜPHEM BİR KAVRAM OLARAK İDEOLOJİ KAVRAMI VE DİN SOSYOLOJİSİ

Abstract

İdeoloji kavramına dair tanımların çeşitliliği, farklılığı ve ideolojinin gerçekte ne olduğu ve kavramın birçok alanda nasıl kullanıldığına yönelik teorik yaklaşımlarla ilgili tartışmalar devam etmektedir. Bu yönüyle kavram, tanımsal belirsizliğin egemen olduğu bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla dinin ve onun toplumsal yansımalarının ideoloji tanımlarından hangisiyle incelendiği ve yorumlandığı farklı sonuçları ortaya çıkarması açısından önemlidir. Bu sebeple ideoloji kavramının dinin toplumsal boyutlarına odaklanan Din Sosyolojisiyle ve onun amaç ve işlevi bakımından nasıl bir iletişim ve etkileşim içerisinde olduğu incelenmesi gereken bir konudur. Bu çalışmada öncelikle ideoloji kavramının kısa ve genel tarihi süreci ortaya konulduktan sonra kavrama dair yapılan çeşitli ve farklı tanımlama denemeleri üzerinde durulmuştur. Din analizlerinde ideoloji kavramının kullanılabilirliğine dair sosyal bilimlerde genel kabul görmüş bir yöntem olmamasına rağmen kavramın din analizlerine uygulanmasına dair çeşitli yaklaşımlar söz konusudur. Bu bağlamda Marx, Durkheim, Weber ve Troeltsch gibi düşünürlerin din analizleri çerçevesinde kavramın Din Sosyolojisinin amaç ve işlevi bakımından konumu, etkisi ve sınırlılığı analiz edilmeye çalışılmıştır.