NAMES OF TOOLS AND GOODS RELATED TO AGRICULTURE AND LIVESTOCK IN THE DIALECTS OF EASTERN ANATOLIA PROVINCES

Abstract

Atlı göçebe bir ekonomiye, konar göçer bir yaşam tarzına sahip olan eski Türkler çoğunlukla geçimlerini hayvancılıkla sağlamışlar, hayvan besiciliği yapıp at ve koyun beslemişlerdir. Ayrıca avcılık da Türklerin ekonomik hayatında önemli bir yer edinmiştir. Bozkır kültüründe yaşamaları, göçebe bir kültüre sahip olmaları Türklerin sadece hayvancılıkla uğraştıkları, tarım kültürüne sahip olmadıkları şeklinde yaygın bir inancın oluşmasına yol açmıştır. Ancak yapılan araştırmalar Türklerin yazılı belgelerle takip edilebilen dönemlerden önce de tarımla uğraştıklarını göstermektedir. Eski Türkçenin tarımla ilgili söz varlığı, Çin yıllıkları ve arkeolojik kazılarda ortaya çıkan buluntular Türklerin zirai hayatı hakkında önemli ipuçları vermektedir. Ağız araştırmaları bir dilin geçirdiği evrelerin ortaya çıkmasında, tarihî dönemlerinin aydınlatılmasında, söz varlığının tespitinde önemli yapı taşlarındandır. Bu açıdan Türkiye Türkçesi ağızları tarım ve hayvancılıkla ilgili zengin söz varlığının tespitinde önemli bir kaynaktır. Bu çalışmada Doğu Anadolu illeri ağızlarında yer alan tarım ve hayvancılıkla ilgili araç gereç adları tespit edilmiştir. Bu amaçla Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü ile Doğu Anadolu illeri ağızları üzerine yapılan kitap, tez ve makaleler taranmış, tespit edilen söz varlığı tematik açıdan sınıflandırılmıştır.