KARŞILAŞTIRMALI BİR PARLAMENTO HUKUKU ANALİZİ: “TORBA KANUN” NEDİR, NE DEĞİLDİR?

Abstract

Torba kanun, özel bir yasama yöntemi olarak çok yüksek hızda kanunlaştırmayı amaçlamaktadır. Kolayca işletilebilen ve çabuk sonuçlanan kanunlaştırma şeklindeki özel yasama yöntemleri, parlamento gücünün zaafa uğratılması ve hukuk devleti ilkesinin temel bileşenlerinin zedelenmesi gibi istenmeyen sonuçların doğması anlamına gelebilmektedir. Torba kanun uygulamalarının köklerini ve hukuk sistemlerinde doğurduğu olumsuz etkilerini karşılaştırmalı yaklaşımla incelerken Türkiye’ye mahsus yönlerini de dikkate almak gerekmektedir. Karşılaştırmalı parlamento hukukunda bazı ülke örneklerinde de yüksek hızda yasa yapmak üzere uygulanan torba kanun yöntemi, daha çok iktidar, muhalefet ve yürütme arasındaki uzlaşma arayışlarının sonuç vermesi halinde gündeme gelmektedir. İncelenen başka bazı ülke örneklerinde ise, hukuk devletini zedeleyen sonuçları göz önüne alınarak torba kanun yolunu engellemek üzere Anayasa ve parlamento içtüzüklerinde hükümler getirilmektedir. Başka bazı örneklerde ise, bu şekilde açık bir hüküm bulunmadığı halde, Anayasa yargısının karar ve yorumları aracılığıyla sınırlandırmalara gidildiği görülmektedir. Türkiye’de torba kanunların neredeyse tamamının aynı zamanda temel kanun olarak müzakere edilmesi katlamalı hızlandırma anlamına gelmektedir. Torba kanun uygulaması, kanunlaştırma faaliyetlerinin neredeyse yarısına karşılık gelecek derecede yaygınlık kazandığından daha ciddi sorun haline gelmiştir. Kalıcı çözüm yöntemi olarak “kanun yapma kanunu” şeklinde ya da TBMM İçtüzüğü hükmü olarak hukuki bir engel getirilmesi gerekmektedir.