Determinants of the Agricultural Budget in Poland in the Light of Its Relation to GDP and State Budget Expenditure

Abstract

W artykule podjęto próbę identyfikacji zależności między wydatkami budżetowymi na rolnictwo a dynamiką PKB i budżetu państwa w latach 1995–2020. Celem badań było także wskazanie determinant dynamiki wydatków budżetowych na rolnictwo, zarówno endo-, jak i egzogenicznych, biorąc również pod uwagę ich oddziaływanie odroczone w czasie. Źródłem materiałów empirycznych na temat wydatków budżetu rolnego Polski były przede wszystkim dane Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dane wykorzystane w analizach zostały wystandaryzowane i urealnione, ponadto posłużono się addytywnym modelem tendencji rozwojowej oraz funkcją regresji wielorakiej. Wyniki badań wskazują, że budżet rolny był dodatnio powiązany z dynamiką PKB i dynamiką wydatków budżetu państwa. W całym badanym okresie, poza latami 2004–2008, wydatki budżetu rolnego rosły jednak wolniej od PKB. Wzrost budżetu rolnego był przede wszystkim uzależniony od wzrostu wydatków budżetu państwa oraz poziomu środków europejskich kierowanych do tego sektora w ramach instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej. Wykazano ponadto, że koniunktura w rolnictwie mierzona indeksem nożyc cen oraz zmiany poziomu i struktury dochodów gospodarstw domowych rolników wpływały częściowo na wydatki budżetu rolnego Polski, ale z rocznym opóźnieniem.