Abstract
Psikososyal risklerin değerlendirilmesi ve yönetimi, iş sağlığı ve güvenliğinin kritik bir bileşenidir. Bu çalışma, Türkiye’deki iş yerlerinde psikososyal risk yönetimi için nicel sonuçlar sağlayabilen ve iş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirmelerini tamamlayıcı bir psikososyal risk değerlendirme aracı olan NHUMAN PSR-Q (Psikososyal Risk Ölçeği) ölçeğini; uluslararası standartları, Türkiye normlarını ve kültürünü gözeterek geliştirmeyi amaçlamıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü ve Uluslararası Standartlar Teşkilatı iş yerindeki psikososyal riskleri anlamak ve sınıflandırmak için yararlı çerçeveler sağlamaktadır. İşteki psikososyal risklerin değerlendirilmesi için bu sınıflandırmalar gözetilerek belirlenen, işin içeriği ve organizasyonu; işteki sosyal faktörler, çalışma ortamı, donanım ve tehlikeli görevler başlıklarının alt boyutları için yazılan maddelere, uzman gözden geçirmeleri, pilot test, madde korelasyon analizi, Açımlayıcı Faktör Analizi ve Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılarak NHUMAN PSR-Q ölçeğinin güvenirlik ve geçerliği test edilmiştir. Bütün faktörlerin güvenirlik katsayısı .70’in üzerinde hesaplanmıştır. DFA uyum indeksleri incelendiğinde CMIN/DF 2,738, NFI 0,960, NNFI 0,970, CFI 0,980, GFI 0,910 ve RMSEA 0,064 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlar, mutlak uyum indekslerinin kabul edilebilir düzeyde olduğunu göstermektedir. Yapılan güvenirlik ve geçerlik çalışmaları sonucunda NHUMAN PSR-Q ölçeği 17 alt boyut ve 84 maddeden oluşan bir yapı kazanmıştır. Ölçeğin puanlama sistemi; her bir alt boyut için yüksek düzey risk alanı, orta/üst düzey risk alanı, orta düzey risk alanı, düşük risk alanı ve güçlü alandan oluşan risk gruplarının oluşturulması ile; grupların risk dağılımına göre önleme ve müdahale çalışmalarının yapılabilmesine olanak sağlamaktadır.