Abstract
Мақала қазақ және түрік тілдеріндегі хайуан аттарының эмотивті коннотациялық семантикасын талдауға арналған. Зерттеушілер тіл және эмоция арасындағы өзара байланысқа қатысты ой түйіндегенде, әдетте эмоцияны сипаттаушы сөздерге басымдық беріп жатады. Ал бұл зерттеу мақаламызда эмоциялардың тілдік дыбыстық формаларынан бастап, лексика және семантикасына, онымен қоса тілдесімдегі көрінісіне дейін тілдің түрлі құрылымдарымен жымдаса байланыс құратынын көрсетуге тырыстық. Мақаланың мақсаты – қазақ және түрік тілдік-мәдени алаңында зооним негізді эмотивтердің тілдесім кезіндегі ситуацияға әсерін анықтау, эмотивтердің әлеуетін, әр сөздің екі түрлі мәдени түйсікке сай эмотивті реңін көрсету. Осыған байланысты көрсетілген мақсатқа зерттеудің сауалнама алу, контент анализ, тақырыптық талдау, статистикалық талдау, жинақтау, бақылау, саралау, сипаттау, салыстыру әдістері, т.б. лингвомәдениеттанымдық, психолингвистикалық амал-тәсілдер қолданылды. Яғни жұмыстың материалы ретінде 158 қазақ, 144 түрік өкілінен (барлығы – 302) алынған сауалнама нәтижелері қолға алынып, талданды. Эмотивті зоонимдерді бұл бағытта талдау адамдардың белгілі жануардың мінез-құлықтық ерекшеліктерін өзіне көшіріп, сол арқылы белгілі жағымды, бейтарап немесе жағымсыз эмоцияларды беретін эмотивтердің ұлттық-мәдени айырмашылықтары мен ерекшеліктерінің ашылуымен қызық әрі лингвистикалық тұрғыдан өзекті. Жұмыс нәтижесінде қай тілде қай хайуан атының жиі әрі эмотивті қызметте жұмсалатынын, әрқайсысының мәдени-ұлттық қолданылу ерекшелігі көрсетілді.
Publisher
Non-profit Limited Company "Kokshetau University named after Sh. Ualikhanov"
Reference18 articles.
1. Gottfried J. Philosophical Writings. – Cambridge: Cambridge University Press, 1969. – 436 p.
2. Goddard C., Wierzbicka A. Words and Meanings: Lexical Semantics Across Domains, Languages and Cultures. – Oxford University Press, 2016. – 316 p.
3. Шаховский В.И. Эмоции: Долингвистика, лингвистика, лингвокультурология. – Волгоград, 2010. – 128 c.
4. Иманалиева Ғ.Қ. Қазақ тіліндегі эмоционалды құрылымдар. – Алматы: Қазақ университеті, 2011. – 255 б.
5. Смағұлова Г. Мағыналас фразеологизмдердің ұлттық-мәдени аспектілері. – Алматы: Елтаным, 2010. – 244 б.