Mitik, Epik ve Dinsel Anlatıların Kurgusal Gerçekliğinde Gizlenen Ekolojik Krizler

Abstract

Tarihi belgeler, arkeolojik buluntular ve güvenilir kaynaklarla desteklenen olayları ve tarihi şahsiyetlerle ilgili süreçleri ifade eden tarihsel gerçeklik, geçmişteki olayların, kültürlerin ve insanları anlamanın, öğrenmenin ve değerlendirmenin temel argümanını oluşturur. Tarihsel gerçeklikten farklı olarak kurgusal gerçeklik mitik, epik, dinsel ve sanatsal nitelikli anlatıların itibari dünyasına aittir. Kutsal alana yönelik vurgular içeren işlevsel doğaları gereği mitlerin ve dini anlatıların kurgusal gerçeklikleri tarihsel süreçler içerisinde toplumlar tarafından çoğu zaman tarihsel gerçeklik olarak kabul görmüştür. Mitik, epik ve dinsel anlatılarda genellikle “kutsalın gazabı”nın tezahürü olarak sunulan kısmi ve kapsamlı krizleri pozitivizmin yükselişi süreçlerinde sorgulayan bilimsel bakış, bugün çok daha farklı olarak bu anlatıların tarih boyunca yaşanan ekolojik krizlerin tespit edilmesi ve değerlendirilmesi yolunda bir güçlü bir kaynak olarak görmeye başlamıştır. Ekolojik krizlerin sıklıkla baş gösterdiği günümüz dünyasında önemi giderek artan ekoloji araştırmalarında anlatı gerçekliğinin tarihsel gerçeklikle ilişkilendirilebilen unsurları keşfedilmeye çalışılmaktadır. Bu çalışmada kaynak sınırlılığından ötürü gizemini koruyan derin tarihi dönemlerde yaşanan ekolojik krizlerin tespit edilmesi, sebepleri ve sonuçları üzerine çıkarımlar yapılması yolunda bu yeni yöneliş, kavramsal ve işlevsel yönleri ile tartışılmıştır. İnsanoğlunun ortak inançlarında ve anlatılarında yer alan kimi anlatılardakilere ek olarak Türk mitlerine ve epik karakterli anlatılarına konu edilen felaketlerin ekolojik çözümlemeler açısında alternatif işlevleri ortaya konulmuştur.