Camaltı Süslemeli Gelin Aynalarında Görülen Yazılı Bezemeler

Abstract

Bu çalışmanın amacı, halk sanatları içerisinde önemli bir yer teşkil eden ve unutulmaya yüz tutmuş camaltı süslemeli gelin aynalarının incelenmesidir. Gelin aynalarının bereketi, aydınlığı, mutlu bir evliliği, masumiyeti temsil ettiğine, aynı zamanda nazardan ve kötülüklerden koruduğuna inanılır. Anadolu kültüründe her gelin kızın çeyizinde mutlaka bir gelin aynası bulunmaktadır. Yöreye ve varlık durumuna göre ahşap çerçeveli, varaklı, gümüş işlemeli veya camaltı süslemeli olarak çeşitlenen gelin aynalarının, düğün merasimlerinde, gelinin baba evinden koca evine gidene kadar, iki yanında tutularak yolunun aydınlık olması dileğiyle konvoy eşliğinde götürüldüğü bilinmektedir. Yapılan alan araştırması sonucunda, Konya, İzmir, İstanbul, Ankara, Aksaray ve Mardin illerinde tespit edilen 40 adet camaltı süslemeli gelin aynası incelenmiş, örnekler içerisinden, alınlık kısımlarında maşallah, besmele, ya Hz. Mevlana, dâhilek ya Resulallah, la ilahe illallah Muhammedin Resulallah, inna fetahna leke fetham mübina, ele rızk ya Allah, hu vel baki, Allah, Muhammed, Ali, Osman ve Ebubekir yazılı 18 adet ayna ele alınarak, desen, renk, kompozisyon ve teknik özellikleri açısından analizleri yapılmış, 4 adet yazı bezemeli yeni gelin aynası tasarlanarak ürüne dönüştürülmüştür. Çalışmada, kültür mirası niteliğinde olan camaltı süslemeli gelin aynalarının gün yüzüne çıkarılması, tanıtılması, kültürümüzde tekrar yerini alması ve kullanıma sunulması için önerilerde bulunulmuştur.