Prospective Teachers’ Perceptions on the Effectiveness of Core Values in Turkish Textbooks: An Evaluation in The Context of Deficiencies and Competences

Abstract

Eğitim öğretim sürecine başlayan bireylerin değerler bilgisinin kazanımında okul önemli bir rol oynamaktadır. Bu sebeple bireyin toplumsal değerler arasında yer alan adalet, dürüstlük, sabır, öz denetim, sevgi, saygı, sorumluluk, vatanseverlik ve yardımseverlik gibi kök değerlerin bilgisinin kazanımında okulun ve dolayısıyla derslerde kullanılan materyallerden biri olan ders kitaplarının önemi büyüktür. Ders kitaplarında yer alan yazınsal metinlerin ele alınış biçiminde, kök değerlerin kazanımına ilişkin kurgunun düzenlenmesine gereksinim duyulmaktadır. Ders kitaplarında yer alan metinlerin değerler bilgisi edinimi açısından incelenmesi ile ilgili çalışmalara alan yazınında rastlanmaktadır. Bu araştırmada ise ilkokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin, öğrencilere kazandırılması düşünülen kök değerler bilgisi açısından etkili olup olmama durumu, sınıf öğretmeni adaylarının bakış açısıyla incelenmeye çalışılmıştır. Dolayısıyla araştırmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe ders kitaplarında yer alan kök değerlerin etkililiğine ilişkin algılarını belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu amaçsal örnekleme yöntemlerinden tipik durum örneklemesi ve ölçüt örnekleme yöntemiyle seçilen 67 öğretmen adayı oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiş, yüzde ve frekansla ifade edilmiştir. Araştırmada Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin kök değerlerin kazandırılması sürecinde etkili olduğu düşüncesini paylaşan öğretmen adayları metinlerin en çok “ele alınan konu” ile ilişkilendirildiğini belirtmişlerdir. Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin kök değerlerin kazandırılması sürecinde etkili olmadığı düşüncesini paylaşan öğretmen adayları ise en çok değerler bilgisinin yüzeysel olarak ele alındığını, metinlerin çocuk yaş ve düzeyine uygun olmadığını, biçimsel özelliklerinin uygun olmadığını, değerlerin çeşitli etkinliklerle desteklenmediğini ve değerler bilgisi öğretiminin öğretmenler tarafından yeterli düzeyde desteklenmediği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada ayrıca öğretmen adaylarının ders öncesi ve sonrasında on kök değerin kazanımına ilişkin önerileri sunulmuştur.