Geleneksel Bir Evlat Edinme Biçimi Olarak Kardeşler Arasındaki Çocuk Dolaşımı: “Sipariş Bebekler”

Abstract

Türkiye’de çocuk, ailenin önemli tamamlayıcı aktörlerinden biridir. Bu nedenle biyolojik olarak çocuk sahibi olamayan çoğu çift için aile olabilmenin en iyi yolu evlat edinmedir. Bu çalışmanın ilgi odağı, çocuğu olmayan çiftlerin akraba grubundan, özellikle kardeşlerinden çocuğunu istemesidir. Çalışmanın konusu iki temel argüman üzerinden ele alınmıştır: Bunlardan ilki, infertilitenin bu tür çocuk dolaşımını mümkün hale getirmesiyle birlikte çocuk istemenin ve vermenin ardındaki temel motivasyonun akrabalar arasındaki eşitsiz güç ilişkileri olduğudur. Diğeri ise evliliğin sürdürülmesi, soyun devamlılığı, miras aktarımı gibi bağlamlardaki sorunların çözümünde akrabalığın zorlayıcı etkisidir. Bu argümanlar izleğinde çalışma iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde özellikle evlat edinmenin kültürel olarak yaygınlığı, işlevleri ve akrabalık çalışmalarındaki tartışmalara ilişkindir. İkinci bölümde ise saha verileri izleğinde Türkiye’de evlat edinme uygulamasına yer verilmiş ve evlat edinmenin ardındaki temel motivasyona açıklık getirilmiştir. Saha araştırmasına dayalı olarak gerçekleşen çalışmanın araştırma verileri ise derinlemesine görüşmeler yapılarak elde edilmiştir. Genetik ilişkiye sahip olan kişiler, evlatlık alan ebeveynler ile ailenin diğer üyeleri çalışmanın kilit aktörlerini oluşturmuştur. Sonuç olarak Türkiye’de nesep/soy bağı ilişkisinin toplumsal ve dini vurgulara sahip olması, çocuksuz çiftlerin tercihini kardeş çocuklarına yönlendirmekle birlikte, çocuğunu veren aile için temel motivasyon ise ekonomik koşullar oluşturmaktadır.