An Approach to Proverbs in Terms of Protective/Preventive Folk Medicine

Abstract

Halk hekimliği, insanların maruz kaldığı hastalıkları tedavi etmek için nesilden nesile aktarılarak geleceğe taşınan bilgi ve tecrübeleri ifade eden kavramsal bir çerçevedir. Söz konusu çerçevenin içinde hastalıkları tedavi etme öncelik göstermekle birlikte, hastalıkları önlemeye başka bir ifadeyle hastalıklardan korunmaya dayanan pratikler de kendine yer bulmaktadır. Bu durum, halk hekimliği bilgi ve uygulamalarını günümüzün sağlıkla ilgili yaklaşımlarından koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında değerlendirmeyi öneren bir bakış açısını beraberinde getirmiştir. Koruyucu/önleyici halk hekimliği adı verilen bu bakış açısına göre, halk hekimliği bilgi ve uygulamaları, hastalıkları tedavi etmeye ve hastalıklardan korumaya dönük olmak üzere iki grupta ele alınmalıdır. Hastalıkları önleme niteliği taşıyan bilgi ve uygulamaları kapsayan koruyucu/önleyici halk hekimliğinde öncelikli husus, sağlığın korunması ve hastalıklara zemin hazırlayabilecek koşulların ortadan kaldırılmasıdır. Bu makale, insanları hastalıklardan korumayı amaçlayan bilgi ve uygulamaları, sözlü kültür ürünlerinden atasözlerine yansıyan yönleri üzerinden değerlendirme amacıyla ortaya konulmuş bir çalışmadır. İnsanların edindiği bilgi ve tecrübelerin kalıp ifadelerle dile getirildiği atasözleri, kültür aktarımında önemli işlevler üstlenen sözlerdir. Ataların tecrübelerinin torunlarına aktarımını sağlayan atasözlerinde halk hekimliği ile ilgili bilgiler de kendine yer bulmaktadır. Atasözlerine koruyucu/önleyici halk hekimliği bağlamında yaklaşılan bu çalışmayla, koruyucu/önleyici halk hekimliği kapsamında değerlendirilmesi uygun olan atasözleri; beslenme alışkanlıkları, mekân tercihleri ve davranış şekilleri olmak üzere üç başlıkta incelenerek konuyla ilgili tespitlerde bulunulmuştur.