Human from Mainstream Economic Thought to Behavioral Approach

Abstract

İktisadın temel konusu olan insan ana akım iktisat teorilerinde homoeconomicus olarak tanımlanmakta ve ekonomik insanın varsayımlar altında her zaman rasyonel davrandığı, kararları ile ilgili tam bilgiye sahip olduğu, faydasını maksimize edecek kararlar verdiği kabul edilmektedir. Böylece insanların iktisadi hayatta sınırsız istekleriyle kıt kaynakların olduğu bir dünyada, tercihler arasında hep aynı kararı vermesi beklenmektedir. Fakat hayatının her aşamasında tercihleri arasında bir karar problemi ile karşı karşıya kalan insan, ana akımın varsaydığı gibi her zaman beklenen kararlar vermeyebilmektedir. İnsan psikolojik bir canlı olarak tercihleriyle ilgili elde edebildiği bilgilerle sezgileri, duygusal ve bilişsel önyargıları, sosyal çevresi, kültürü gibi daha birçok faktörün etkisi altında beklenenden farklı kararlar verebilmektedir. Böylece davranışsal yaklaşımla, ana akımın rasyonalite ve fayda kavramlarının yerini psikolojik, duygusal, sezgisel, sosyal, kültürel faktörler almakta, insan psikolojisi ön plana çıkmaktadır. İnsanların pek çok faktörden etkilenebildiği göz önüne alınarak sınırlı rasyonel davranabildiği, kararlarında her zaman faydasını maksimize edecek objektif kararlar vermesi beklenirken farklı önceliklerle, anlık hazzını ön plana çıkaran subjektif kararlar verebildiği kabul edilmektedir. Dolayısıyla davranışsal yaklaşım, farklı bir bakış açısı getirerek, ana akımın iktisadi hayattaki insanı açıklama gücünü artırmaktadır. Çalışmanın amacı da insan davranışının ana akım iktisattan davranışsal iktisada olan süreçteki önemli noktalarını literatür taraması ile bir araya getirerek davranışsal yaklaşımın bakış açısıyla iktisadi hayattaki insanı açıklamaktır.