Çin Dış Politikasında Lider Profilleri ve Algılarının Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

Uluslararası ilişkilerde birey düzeyli yaklaşımlar ve karar verme mekanizmasında bulunan liderlerin algıları son dönem Uluslararası İlişkiler disiplininde en çok tartışılan meselelerdendir. Özellikle 1949’dan günümüze kadar Çin Halk Cumhuriyeti’nin dış politika strateji ve ilkelerinin belirlenmesinde liderlerin çok kilit bir konumda olduğu görülmektedir. Bu makalede beş farklı kuşağı temsil eden ve özgün strateji ve söylemleri ile Çin dış politikasını dönüştüren Mao, Deng, Jiang, Hu ve Xi örnekleri üzerinden Çin’in dış politika algısı ölçümlenmeye çalışılmıştır. Bu liderlerin dünyaya karşı geliştirdikleri perpektifleri/algıların analiz edilmesi Çin dış politikasının anlaşılmasında son derece önemlidir. Bu makalenin temel argümanı; 1949’dan günümüze Çin dış siyasetinin sabit bazı ilkeleri ve hedefleri olmasına rağmen karar vericilerin kendileri ve öteki aktörlerle ilgili geliştirdikleri algılar ve söylemler dış politika stratejilerini ve çıktılarını etkilemektedir. Nitekim hiyerarşik ve revizyonist liderlik tarzını temsil eden Mao ve Jinping dönemine karşın düşük liderlik profili ile Xaioping, Zemin ve Jintao uluslararası sisteme entegre olma motivasyonu ile dış politika çıktıları üretmişlerdir. Literatürde birincil ve ikincil kaynaklar taranarak bu beş liderin geliştirdiği temel dış politika söylemleri ve algıları analiz edilmeye çalışılmıştır. Temel hedef liderlerin Çin dış politikasını dönüştürücü rolünü karşılaştırmalı bir bağlamda sunmaktır.