ŞÖHRET DOĞRUYOL SAĞBAŞ’IN ÜTOPYAYA YOLCULUK İLE ANDROTOPYAYA YOLCULUK ADLI ESERLERİNDE TEKNOLOJİYE BAĞLI BİLİM-KURGU VE ÜTOPİK-DİSTOPİK UNSURLARIN KULLANILIŞI

Abstract

Çağdaş bilim verilerinin hayâl gücüyle sentezlenerek oluşturulması temelinden hareketle elde edilen ve edebiyat, tiyatro, sinema gibi muhtelif sanat dallarında önemli yansımaları bulunan bilim-kurgu türü, bilhassa edebiyat sahasında çok geniş bir ilgi alanına sahiptir. Edebî eserler özellikle bilimin ortaya koyduğu nesnel gerçeklikleri, teknolojiye ait teknik unsurları ve gelecek odaklı öngörüleri kullanarak bilim-kurgu türünü ele alıp işlemeye çalışmışlardır. Yazarlar da adı geçen bu hususları, oluşturmuş oldukları kurgusal dünya ile harmanlayarak okuyucuların merak duygusunu devamlı taze tutmaya çalışmışlar ve hem eğlendirici hem de düşünce bağlamında ufuk açıcı bir yapıyı oluşturmaya gayret etmişlerdir. İyi bir topluma ulaşmanın ve böyle bir toplum anlayışı oluşturma çabasının ilk aşaması olarak nitelenebilecek olan ütopya olgusu da yine edebî sahada epeyce yaygın bir şekilde başvurulan ve faydalanılan önemli bir tür olarak öne çıkmaktadır. Günümüzde gerçekleşmesi imkânsız toplum tasarımları şeklinde da algılanan ve daha çok olumlu biçimde ele alınan ütopyalar, insanlığın varmak istediği uzak hedef alanları şeklinde de adlandırılabilir. Bilim-kurgu türüyle zaman zaman iç içe geçmiş bir şekilde ele alınan ütopik kurgular, edebi metinlerde mevcudun eksik taraflarına ve geleceğin kusursuzluğuna vurgu yapmaktadırlar. Ütopya kavramının 20. yüzyıldaki kötü ikizi olarak nitelendirilebilecek olan distopya kavramı Türkçe’de “kötü yer” anlamına gelmektedir. Distopya düşüncesi ve bu düşüncenin ilham verdiği distopik eserler daha çok 20. yüzyılda ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu yüzyılda yaşanan dünya savaşları, ekonomik buhranlar, soykırım hadiseleri ve büyük nükleer olaylar distopya edebiyatının gelişmesi için verimli zemini oluşturmuştur. Türk edebiyatı içerisinde özellikle çocuklara yönelik eserler kaleme alan ve öğretmen-yazar kimliğiyle öne çıkan Şöhret Doğruyol Sağbaş’ın eserlerinde hem ütopik-distopik hem de teknolojiyle bağlantılı bilim-kurguya ait unsurların fazlasıyla ve yoğun bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışmada yazarın kaleme aldığı Ütopyaya Yolculuk ve Androtopyaya Yolculuk adlarını taşıyan iki romanda yer alan ütopik-distopik ve teknoloji ile ilişkili bilim-kurguya ait özelliklerin hangi fonksiyonlarda ve nasıl kullanıldığı açıklanmaya çalışılacaktır.