HÜKÜMET KONAKLARINA İZMİR VİLAYETİ’NDEN İKİ ÖRNEK: KEMALPAŞA (NİF) VE BAYINDIR HÜKÜMET KONAKLARI

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu’nun merkezi gücünün sembol yapılarının başında gelen hükümet konakları, modernizasyon dönemi kamu mimarisinin önde gelen örnekleri arasındadır. 1839 Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile vilayet, sancak ve kazalarda hükümet konağı inşa süreci başlamıştır. Bu süreç etkileri günümüz valilik binalarına kadar sirayet eden kendine has üslup uygulamalarını da beraberinde getirmiştir. Çalışmalarımız sırasında İzmir Vilayeti’nde dönemin sancak ve kaza merkezlerinin belirlemesi yapılmıştır. Arşiv belgeleri ile gözlemlenen inşa yazışmalarından hükümet konakları tespit edilmeye çalışılmıştır. İzmir Vilayeti’nde hükümet konaklarının tarihsel süreç bakımından 3 farklı dönemde inşa edildiği (Tanzimat ve Meşrutiyet-Cumhuriyet-Günümüz) görülmüştür. Bu 3 dönemden Tanzimat ve Meşrutiyet (1839-1909) dönemlerini kapsayan tarih aralığında kaza merkezlerinde ayakta kalan ve daha önce literatüre konu olmayan iki örnek ile karşılaşılmıştır. Bayındır ve Kemalpaşa Hükümet konaklarının Sanat Tarihi alanında bilimsel bir çalışmanın konusu olmadığı görülmüştür. İzmir-Kemalpaşa ve İzmir-Bayındır hükümet konakları bu bağlamda ele alınarak tarihi ve sanatsal yönden incelenmiştir. Küçük boyutlu ancak “Nevi-Tarz” şeklinde inşa edildikleri anlaşılmıştır. Bayındır Hükümet Konağı’nın kaza merkezinde bulunan bazı kamu binaları ile benzer plan tipinde olduğu görülmüştür. Kemalpaşa Hükümet Konağı’nın çağdaşları ile benzer plan ve cephe özellikleri taşıdığı tespit edilmiştir.