Before Warhol: Anthony Kubek and the Problem of Carpatho-Rusyn American Art

Abstract

PRZED WARHOLEM. ANTONI KUBEK I ZAGADNIENIE AMERYKAŃSKIEJ SZTUKI KARPACKORUSIŃSKIEJ Chociaż Andy Warhol jest najbardziej znanym amerykańskim artystą o karpackorusińskim pochodzeniu, to nie był on pierwszy. Niniejszy artykuł dowodzi, że pierwszym wybitnym amerykańskim karpackorusińskim artystą był nieznany dotąd malarz – ksiądz Antoni Kubek (1885–1971), najstarszy syn pisarza Emila Kubeka. Szkolony przez mistrzów szkoły monachijskiej i węgierskiego impresjonizmu, a także w technice plenerowej kolonii artystycznej Nagybánya, Kubek ugruntował swoją estetykę w głównych ośrodkach środkowoeuropejskiego modernizmu i zyskał sławę dzięki obrazom olejnym przedstawiającym miejskie i naturalne pejzaże oraz świeckie i sakralne martwe natury. Po wyemigrowaniu do Ameryki stał się znany dzięki swojemu malarstwu ściennemu o tematyce religijnej, często wykonywanemu anonimowo, które zdobi dziesiątki cerkwi greckokatolickich w Nowym Jorku, New Jersey i Pensylwanii. Wielu karpackorusińskich Amerykanów posiada kopię jego grafiki Ojcze nasz (1911), która przedstawia Modlitwę Pańską. Swoje dziedzictwo w nowym świecie ugruntował także poprzez zilustrowanie wierszy, opowiadań swojego ojca oraz pierwszej powieści napisanej w języku rusińskim Marko Šoltys (1923). Po przejściu na emeryturę w Kalifornii, Kubek kontynuował rozwijanie swoich artystycznych zainteresowań, pomagając szerzyć „ruską wiarę” na wybrzeżu Pacyfiku oraz rozwijając swoje talenty w zakresie ikonografii i portretu. Po śmierci Kubeka jego dorobek artystyczny w dużej mierze został zapomniany, jednak w świetle odkrycia blisko 100 obrazów w czterech prywatnych kolekcjach obecnie możliwe jest napisanie zarówno interpretacyjnej historii jego twórczości, jak i biografii artystycznej pierwszego amerykańskiego karpackorusińskiego artysty.