AZERBAYCAN’DA SOSYALİST BİR KADIN DERGİSİ: 'ŞARK KADINI (1923-1938)'

Abstract

Azerbaycan aydınları tarafından toplumu aydınlatma amacıyla kullanılan Azerbaycan matbuatında kadın özgürlüğü teması, 1905 İhtilali’nin kısmi fikir özgürlüğü ortamında ele almaya başlamış ve 1917 İhtilali’nin ardından Sovyet ideolojisinin kabul görmesi için sosyalist fikir yapısıyla şekillenmiştir. Kadın kimliğinin vurgulanması, Komünist Parti’nin erkek egemen yapısı tarafından “feminist bir sapma” olarak reddedilmiş olmasına rağmen, Lenin, kadınlar aracılığıyla “Homosovieticus” inşasını planlamış ve bu amaçla Rusya Komünist Partisi Merkez Komitesi Kadın Birimi (Jenotdel) oluşturmuştur. Kadınları örgütlemek amacıyla farklı yöntemler kullanan kadın birimi, “Rabotnitsa (İşçi Kadın)” adlı yayın ile kadınlara ulaşmayı amaçlamıştır. Ancak Rusça yayın organının Türk Dünyası’na ulaşamaması üzerine her bir Sovyet cumhuriyeti ve özerk bölgesine ana dilde ve bölgesel konularda yayınların çıkması kararlaştırılmıştır. Nitekim Azerbaycan matbuatında “Şark Kadını” adlı dergi, Marksist-Leninist yaklaşım ile kadınların siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel problemlerine odaklanarak bunların ortadan kaldırılması için Azerbaycan Komünist Partisi Kadınlar Şubesi’nin yayın organı olarak çıkmaya başlamıştır. 1938 yılından itibaren ‘Azerbaycan Kadını’ adıyla yayın hayatına devam etmektedir. Bu çalışmada, Azerbaycan matbuatının tarihi seyri içerisinde birincil derecede yazılı kaynak olan ‘Şark Kadını’ adlı sosyalist yayın organının kadın hakları ve kadın özgürlüğünü kazanmak için verdiği mücadele ve kadın meselesindeki rolü incelenecektir.